Τι είναι τα Φύτρα και πώς τα καλλιεργούμε;

Από το greenbay.gr

Τελευταία ακούμε πολλά για τα Φύτρα...

Πόσο ωφέλιμα είναι και πως μπορούμε να τα φτιάξουμε μόνοι μας;

Τι είναι τα Φύτρα

Φύτρο ονομάζεται η διαδικασία των πρώτων ημερών ζωής ενός σπόρου που ξυπνάει από το λήθαργο με τη βοήθεια του νερού, πετώντας ένας τρυφερό, άσπρο βλασταράκι.

Τα φύτρα είναι μια ολοκληρωμένη τροφή, καλλιεργούνται εύκολα χωρίς χώμα και ήλιο και ανήκουν στις ζωντανές τροφές με υψηλή ποσότητα ενζύμων, πρωτεΐνες ήδη διασπασμένες σε αμινοξέα και διαλυτά λιπαρά οξέα. Αποτελούν για τον άνθρωπο έναν απλό κι εύκολο τρόπο για την απόκτηση βασικών βιταμινών. Μερικές από τις καλύτερες επιλογές σπόρων για φύτρα με σειρά σπουδαιότητας βιταμινών και θρεπτικών στοιχείων είναι το σιτάρι, το άλφα- άλφα, το μπρόκολο, οι φακές, ο αρακάς και ακολουθούν τα φασόλια, το αρμυρίκι, το ραπανάκι κ.ά.

Ένας σπόρος μπορεί να βρίσκεται σε λήθαργο για μήνες ή χρόνια περιμένοντας τις κατάλληλες συνθήκες για να βλαστήσει. Αλλά για όσο διάστημα βρίσκεται σε αναμονή κάποια μόρια, οι αναβολείς ενζύμων ελέγχουν το μεταβολισμό του σπόρου, ώστε αυτός να μην αποσυντεθεί και χαλάσει. Μόλις όμως ο σπόρος έρθει σε επαφή με το νερό, οι αναβολείς ενζύμων αδρανοποιούνται και τα ένζυμα αναλαμβάνουν δράση βοηθώντας την ανάπτυξη του φυτού.

Η διαδικασία του φυτρώματος, μετατρέπει την πρωτεΐνη των καρπών και σπόρων σε αφομοιώσιμα αμινοξέα, τα συμπαγή λιπαρά σε ελεύθερα λιπαρά οξέα και τους σύνθετους υδατάνθρακες σε απλά σάκχαρα. Έτσι, μπορούν να απορροφηθούν καλύτερα από το σώμα, γιατί η χημεία τους είναι απλή και όχι σύνθετη.

Η ιστορία τους

Τα φύτρα ήταν γνωστά από την αρχαιότητα. Στην αρχαία Ελλάδα, οι γιατροί και οι φυσιοθεραπευτές έδιναν φύτρα στους ασθενείς με σκοπό να τους θεραπεύσουν. Επίσης, τα συναντούμε στους Ινδούς, Κινέζους, Αιγύπτιους αλλά και στη Βίβλο. Το 18ο αιώνα οι ναυτικοί συχνά αντιμετώπιζαν το σκορβούτο λόγω της έλλειψης της βιταμίνης C. Για το λόγο αυτό λέγεται ότι ο κάπταιν James Cook έβαλε τους ναυτικούς του να καλλιεργούν φύτρα μέσα στο καράβι και με αυτό τον τρόπο γλύτωσαν από τα προβλήματα υγείας που τους ταλαιπωρούσαν.

Παρά όλα αυτά δεν είναι περισσότερο από 70 χρόνια που οι δυτικοί ενδιαφέρθηκαν για τα φύτρα και τις ωφέλειές τους. Κατά τη διάρκεια του δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου ενδιαφέρθηκαν διάφοροι διατροφολόγοι, ώστε να βρουν ένα λαχανικό που να καλλιεργείται κάθε εποχή του χρόνου με εύκολο τρόπο, χωρίς χώμα, χωρίς ήλιο και να είναι πλούσιο σε βιταμίνη C. Κατέληξαν στα φύτρα, τα οποία είναι τα πιο ολοκληρωμένα τρόφιμα σε θρεπτική αξία.

Οφέλη και ωφελιμότητα

Τα φύτρα είναι μια εύπεπτη και αλκαλική τροφή. Είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και εξαιρετική πηγή φυτικών ινών, μεταλλικών στοιχείω, αμινοξέων, ενζύμων, αντιοξειδωτικών και βιταμινών. Βελτιώνουν την κυκλοφορία του αίματος και το ανοσοποιητικό, ενώ λόγω της θρεπτικότητας τους συμβάλλουν στην αποτοξίνωση του οργανισμού.

Χάρη σε κάποια χημικά μόρια που περιέχουν, τα φύτρα τροφοδοτούν τον οργανισμό με ενέργεια και μας αναζωογονούν. Βοηθούν στην ανανέωση των κυττάρων και καθυστερούν τη γήρανση. Επειδή είναι πλούσια σε βιταμίνη Β12, όλες τις βιταμίνες Β, καθώς και βιταμίνες A, Κ και C, όπως επίσης σε ιχνοστοιχεία, αμινοξέα, και άλλα θρεπτικά συστατικά είναι απολύτως απαραίτητα για όλους

Εκμεταλλευτείτε το Χειμώνα και καλλιεργείστε βιολογικά φύτρα!

Τα φύτρα είναι έξοχη πηγή φυτικών ινών, αντιοξειδωτικών και βιταμινών, ειδικά το χειμώνα, που τα φρούτα και τα λαχανικά είναι περιορισμένα. Μπορείτε να φτιάξετε φύτρα από όλους σχεδόν τους σπόρους, όπως σιτάρι, σίκαλη, βρώμη, φαγόπυρο, κινόα, αμάρανθο, κεχρί, τριφύλλι, άλφα άλφα, κάρδαμο, σινάπι, σέλινο, κρεμμύδι, καρότο, λάχανο, ραπανάκι, μπρόκολο, φακές, ροβίτσα, μπιζέλια, ηλιόσπορο, σουσάμι, αμύγδαλα, κολοκυθόσπορος κ.λπ. Τέτοιους σπόρους μπορείτε να προμηθευτείτε από αγρότες που καλλιεργούν με βιολογικές τεχνικές ή από ομάδες καταναλωτών βιολογικών ή και βιοδυναμικών προϊόντων που τους προμηθεύονται απευθείας από τους παραγωγούς. Για να βλαστήσουν οι σπόροι, πρέπει να είναι ολόκληροι, ανεπεξέργαστοι και με τη φλούδα τους.

Τι θα χρειαστείτε:

• Ένα γυάλινο ή πήλινο δοχείο ή ένα μπουκάλι με φαρδύ στόμιο. Καλό είναι να αποφύγετε την χρήση πλαστικών ή μεταλλικών σκευών.
• Ένα άσπρο τούλι ή μια γάζα με μικρές τρύπες.
• Ένα σουρωτήρι.
• Ένα λαστιχάκι.

Μέ­θοδος εκ­βλά­στη­σης

1. Βάλ­τε σ’ έ­να πιά­το την πο­σό­τη­τα των σπό­ρων που θέ­λε­τε να χρη­σι­μο­ποι­ή­σε­τε (20-50 γραμ­μά­ρια). Ξε­δια­λέξ­τε και α­φαι­ρέ­στε τους σπα­σμέ­νους ή ό­σους έ­χουν στίγ­μα­τα. Στη συ­νέ­χεια βάλ­τε τους σπό­ρους σ’ έ­να σου­ρω­τή­ρι και ξε­βγάλ­τε τους με ά­φθο­νο χλια­ρό νε­ρό. Έ­πει­τα, α­πλώστε τους στον πά­το ε­νός ευ­ρύ­χω­ρου δο­χεί­ου ή σ’ έ­να γυά­λι­νο βά­ζο. Φρο­ντί­στε το σκεύ­ος που θα χρη­σι­μο­ποι­ή­σε­τε να είναι αρ­κε­τά με­γά­λο ώ­στε να γί­νε­ται εύ­κολα η κυ­κλο­φο­ρί­α του α­έ­ρα και ε­πι­πλέ­ον να υ­πάρ­χει αρ­κε­τός χώ­ρος για να ανα­πτυ­χθούν οι φύ­τρες.

2. Βάλ­τε το σκεύ­ος κά­τω α­πό τη βρύ­ση και α­φή­στε το νε­ρό να τρέξει, χω­ρίς πί­ε­ση­και να ξε­χει­λί­σει το δοχεί­ο για του­λά­χι­στον έ­να λε­πτό. Μ’ αυ­τό τον τρό­πο οι υ­γιείς σπό­ροι θα μείνουν στον πά­το ε­νώ οι α­κα­τάλ­λη­λοι θα α­πο­βλη­θούν. Η πο­σό­τη­τα νε­ρού που θα α­πο­μεί­νει στο δο­χείο πρέ­πει να εί­ναι 4-5 δά­χτυ­λα πά­νω α­πό το ε­πί­πε­δο των σπό­ρων. Σκε­πά­στε το δο­χεί­ο μ’ ένα ά­σπρο πα­νί α­ραι­ής ύ­φαν­σης (ή γά­ζα) και στα­θε­ρο­ποι­ή­στε το μ’ έ­να λά­στι­χο. Α­φή­στε τους στο νε­ρό, σε σκο­τει­νό μέρος, με θερ­μο­κρα­σί­α (15-25 βαθ­μούς Κελ­σί­ου) για 6-12 ώ­ρες.

3. Ο χρό­νος που α­παι­τεί­ται για να φυ­τρώ­σουν οι σπό­ροι εί­ναι δια­φο­ρε­τι­κός. Έ­τσι, λοι­πόν 6 ώ­ρες εί­ναι αρ­κε­τές για το σπό­ρο του σι­τα­ριού, της μη­δι­κής, του μο­σχο­σί­τα­ρου κ.λ.π., ε­νώ 10-12 ώ­ρες χρειά­ζο­νται τα φα­σό­λια, η σό­για, κ.λ.π. Λαμ­βά­νο­ντας υ­πό­ψη σας τις ειδι­κές αυ­τές πε­ρι­πτώ­σεις, θα βρεί­τε ποιες εί­ναι οι κα­τάλ­λη­λες συν­θή­κες για να βλα­στή­σουν οι σπό­ροι που έ­χει δια­λέ­ξει.

4. Κα­τά τη διάρ­κεια του μου­λιά­σμα­τος των σπό­ρων α­να­πο­δο­γυ­ρί­στε το βά­ζο για να α­δειά­σει το νε­ρό. Α­μέ­σως ξε­πλύ­ντε τους σπό­ρους με χλια­ρό νερό, α­κολου­θώ­ντας την ε­ξής δια­δι­κα­σί­α: το­πο­θε­τή­στε το στό­μιο του βά­ζου κλει­σμέ­νο ό­πως εί­ναι με τη γά­ζα στο τρε­χού­με­νο νε­ρό της βρύ­σης και στη συ­νέ­χεια α­να­πο­δο­γυ­ρί­στε το με προ­σο­χή μέ­χρι ν’ α­δειά­σει ό­λο το νε­ρό.

5. Οι σπό­ροι χρειά­ζο­νται ξέ­πλυ­μα 2 φο­ρές την η­μέ­ρα για τις πρώ­τες 2-3 η­μέ­ρες με­τά 1 φο­ρά την η­μέ­ρα εί­ναι αρ­κε­τή, με μό­νη ε­ξαί­ρε­ση τους σπό­ρους της σό­γιας και των ρε­βι­θιών που χρειά­ζο­νται ξέ­πλυ­μα 3 ή και πε­ρισ­σό­τε­ρες φο­ρές. Με­τά α­πό κά­θε ξέ­πλυ­μα οι σπό­ροι πρέ­πει να φυ­λάσ­σο­νται σε μέ­ρος σκο­τει­νό (σε ντου­λά­πι ή σε μπου­φέ). Συ­νε­χίστε να ξε­πλέ­νε­τε τους σπό­ρους για 3-5 η­μέρες μέ­χρι να φτά­σουν οι φύ­τρες τους τα 3-4 εκ. μή­κος.

Ακολουθεί πίνακας με ώρες μουλιάσματος και συγκομιδής για τους πιο δημοφιλείς καρπούς και σπόρους!

ΣΠΟΡΟΣ/ΚΑΡΠΟΣ	ΜΟΥΛΙΑΣΜΑ	ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ	θερμίδες/50γρ.
Αλφάλφα	8-12 ώρες	5-6 μέρες	12
Φακές	18-24 ώρες	3-4 μέρες	53
Φαγόπυρο	6-8 ώρες	2-3 μέρες	100
Σιτάρι	10-12 ώρες	3-4 μέρες	99
Ρεβύθια	12-18 ώρες	2-3 μέρες	83
Κόκκινο τριφύλλι	6-8 ώρες	4-5 μέρες	15
Μπρόκολο	8-12 ώρες	4-5 μέρες	20
Ροβίτσα	18-24 ώρες	3-4 μέρες	15
Μουστάρδας	6-8 ώρες	4-6 μέρες	-
Τριγωνέλλα	8-12 ώρες	3-4 μέρες	162
Κινόα	6-8 ώρες	1-2 μέρες	193
Σουσάμι	6-8 ώρες	1-3 μέρες	286
Ηλιόσποροι	6-8 ώρες	1-2 μέρες	380
Καλαμπόκι	12-14 ώρες	2-3 μέρες	60
Κεχρί	6-8 ώρες	2-3 μέρες	160
Κριθάρι	8-10 ώρες	3-4 μέρες	170
Κολοκυθόσποροι	6-8 ώρες	1-2 μέρες	390
Αμάρανθος	6-8 ώρες	2-3 μέρες	183
Chia	6-8 ώρες	2-3 μέρες	244
Αμύγδαλα	10-12 ώρες	1 μέρα	290

Συμβουλές:

• Η ιδανικότερη θερμοκρασία για να μεγαλώσουν τα φύτρα είναι από 18 έως 28 βαθμούς Κελσίου.
• Πριν κα­τα­να­λώ­σε­τε τα φύ­τρα α­κο­λου­θήστε την πα­ρα­κά­τω δια­δι­κα­σί­α για να τα εμπλου­τί­σε­τε με την πο­λύ­τι­μη χλω­ρο­φύλ­λη. Α­φή­στε το βά­ζο εκτε­θει­μέ­νο στο φυ­σι­κό φως, σε έμ­με­σο –πλά­γιο φω­τι­σμό για 6-7 ώ­ρες. Με τη μέ­θο­δο αυ­τή α­να­πτύσ­σο­νται μι­κρά φυλ­λα­ρά­κια. Αν δεν τα κα­τα­να­λώσε­τε α­μέ­σως, μπο­ρεί­τε να δια­τη­ρή­σε­τε στο ψυ­γεί­ο για 1 ε­βδο­μά­δα πε­ρί­που.
• Προσέχουμε τα φύτρα να μην έχουν άσχημη οσμή και να μην είναι ξινά στη γεύση. Διατηρούνται στο ψυγείο, προτιμότερο σε γυάλινο ή πλαστικό κλειστό δοχείο, αφού πρώτα τα έχουμε σουρώσει πολύ καλά από το νερό και τα έχουμε αφήσει να στεγνώσουν αρκετά. Καλό είναι να τα καταναλώνουμε σε λίγες μέρες (5-7) και να τα ξεπλένουμε πριν τα καταναλώσουμε.
• Τα φύτρα δεν είναι όλα ίδια στη γεύση ή στην υφή. Κάποια είναι πιπεράτα, σκληρά και άλλα τρυφερά. Αναλόγως θα τα χρησιμοποιήσετε: τα μαλακά φύτρα ταιριάζουν περισσότερο σε σαλάτες και σάντουιτς, γιατί μπορούν να καταναλωθούν και ωμά, ενώ τα πιο σκληρά μπορούν να μαγειρευτούν και να δώσουν γεύση, ψιλοκομμένα μέσα σε σούπες, βραστά λαχανικά και λαδερά. Τα φύτρα νοστιμεύουν τις σαλάτες μας, τον πράσινο χυμό, ταιριάζουν σε ντιπ, σε σούσι, σε σάντουιτς και σε πολλά ωμοφαγικά, χορτοφαγικά πιάτα.

Εντάξτε τα φύτρα στη διατροφή σας! Είναι εξαιρετικά τονωτική τροφή για όλους τους νέους ή ηλικιωμένους, καθώς και για τα παιδιά.