Τόσο ο εκσυγχρονισμός ως πολιτική αναφορά όσο και το lifestyle ως πολιτιστικό ζητούμενο επιστρέφουν ως ενσαρκωμένες αναμνήσεις.
Η πιο τρομακτική λεπτομέρεια στα ζόμπι δεν είναι τόσο η καταστροφική τους επιθυμία όπως εκφράζεται από μονάδες ή από αγέλες, δεν είναι τόσο η απεχθής τους όψη η οποία συνδυάζει τη φθορά με μια οριακά λειτουργική κίνηση. Είναι πάνω απ' όλα το γεγονός πως η όψη αυτή θυμίζει κάτι από το παρελθόν, κάτι από τις στιγμές εκείνες όπου τα παραμορφωμένα αυτά όντα είχαν μια πραγματική ζωή, με πραγματικές συνήθειες και καθημερινότητα, όταν ήταν ακόμη κοινωνικά ορατά και, ακόμη και αν ήθελαν να σε δαγκώσουν (ως κανονικοί άνθρωποι τότε), οι διάφορες συμβάσεις τούς εμπόδιζαν.
Και η όρασή μας γέμισε ξαφνικά από τέτοιες όψεις. Οψεις του παρελθόντος που επιστρέφουν στο παρόν μας, θυμίζοντάς μας αυτό που κάποτε ήταν. Μα τα δικά μας ζόμπι έχουν μια πρωτοτυπία. Δεν προσπαθούν να μας επιτεθούν, δεν προσπαθούν να μας εξαφανίσουν, προσπαθούν να μας πείσουν πως είναι εδώ με τον ίδιο τρόπο που υπήρχαν και παλαιότερα. Να ζήσουν ανάμεσά μας. Και πως είναι ακριβώς όμοια και έτοιμα να εκτελέσουν τις ίδιες λειτουργίες που εκτελούσαν και στο παρελθόν.
Ισως το μάτι σας να έπεσε πάνω στην είδηση πως ο Πέτρος Κωστόπουλος είναι έτοιμος να βγάλει και πάλι το Νίτρο. Ισως πάλι να πετύχατε την ολόλευκη οδοντοστοιχία του Σάκη Ρουβά στην εκπομπή του Χατζηνικολάου να απαντά με αγέραστη αφέλεια τις ίδιες ανόητες ερωτήσεις που η συγκεκριμένη εκπομπή θέτει εδώ και δεκαετίες (πιο πολύ σχόλιο θαυμασμού, παρά ερώτηση). Ισως αν κάνατε ζάπινγκ το συγκεκριμένο βράδυ να πετυχαίνατε τη Δέσποινα Βανδή να τραγουδάει παλιές της επιτυχίες, μουσικά κομμάτια που η ψυχανάλυση κατάφερε να απομακρύνει από τη μνήμη σας και να που τόση δουλειά πήγε στράφι και τα τραγούδια επιστρέφουν.
Αν τα πετυχαίνατε μάλιστα όλα ταυτόχρονα την ίδια ημέρα, η αίσθηση που θα σας γεννιόταν είναι πως τα 90s δεν πέρασαν ποτέ και πως τα τελευταία δέκα χρόνια ήταν απλώς ένας εφιάλτης. Τώρα ξυπνάμε απότομα και τα ζόμπι της πραγματικότητας προσπαθούν να μας καθησυχάσουν πως όλα αυτά που είδαμε ήταν απλώς ένα όνειρο με πραγματικούς ανθρώπους.
Η συνέντευξη του Κωστόπουλου είναι άλλωστε ενδεικτική. «Εκσυγχρονιζόμαστε», λέει, η ανάπτυξη έρχεται, «τώρα τα πράγματα θα είναι σε μια πιο υγιή βάση, θα ζούμε καλύτερα από τα τελευταία δέκα χρόνια. Για πρώτη φορά βλέπω την αισιοδοξία να επιστρέφει». Οι φράσεις αυτές είναι ενδεικτικές όχι για το περιεχόμενό τους, αλλά για τις προθέσεις τους. Για την επιβεβαίωση πως στην Ελλάδα της λίστας Πέτσα είναι αρκετό να δηλώσεις την άνευ όρων πίστη σου στο καθεστώς, ώστε να μπορέσεις να νεκραναστήσεις τα ψόφια και χρεωμένα έντυπά σου. Αυτό που κάνει όμως περισσότερη εντύπωση είναι η άμεση σύνδεση με τον εκσυγχρονισμό. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως μια σειρά από πρώην στελέχη του σημιτικού ΠΑΣΟΚ συμμετέχουν ή στηρίζουν τη σημερινή κυβέρνηση.
Τόσο ο εκσυγχρονισμός ως πολιτική αναφορά όσο και το lifestyle ως πολιτιστικό ζητούμενο επιστρέφουν. Οχι ως προτάγματα όσο ως ενσαρκωμένες αναμνήσεις. Ζωντανοί νεκροί που περπατούν ανάμεσα στις μέρες της κρίσης και της πανδημίας. Ως επιφανειακές αναμνήσεις εποχών συνδεδεμένων με την ευωχία, την πλαστική αισιοδοξία, την υπερβολή και την κατανάλωση.
Δεν βρισκόμαστε όμως μπροστά στην επιστροφή όμοιων προτύπων και προθέσεων, μπροστά στην κατασκευή ενός παρόμοιου φαντασιακού. Βρισκόμαστε μπροστά στην επιστροφή του φαντασιακού αυτού ως καθησυχασμού. Ακόμα και αν η ίδια η υλική πραγματικότητα το αποκλείει, η παρουσία του προσπαθεί να μας εξημερώσει. Η παρουσία τους λειτουργεί καθαυτήν. Είναι η ψευδής ανάμνηση ως ιδεολογικός μηχανισμός.
Η μάχη, λοιπόν, στο πολιτιστικό πεδίο δεν είναι μια μάχη ανάμεσα στη μνήμη και τη λήθη. Είναι ακόμα περισσότερο μια μάχη ανάμεσα στη μνήμη και μια νέα κατασκευασμένη μνήμη. Εκεί όπου η δεύτερη προσπαθεί να αντικαταστήσει την πρώτη ως μια εκ νέου βίωσή της. Είναι μια επίκληση στο παρελθόν με στόχο τη νεκρανάστασή του και την αντικατάσταση του πραγματικού παρόντος από αυτό. Ως μιας συνέχειας ενός φαινομένου που ποτέ δεν αστόχησε, ποτέ δεν φαλίρισε. Που δεν προκάλεσε την κρίση, τα χρέη, τους απλήρωτους απολυμένους, τους κούφιους μεγαλόσχημους κώδικες που κατέρρευσαν εκκωφαντικά.
Είναι τα ζόμπι που επιστρέφουν και προσπαθούν να μας πείσουν πως η πραγματική ζωή έχει ως προϋπόθεση να ζούμε ως ζωντανοί νεκροί.
Σχόλια