Από το efsyn.gr / 17-17.04.21 / Νησίδες / ΚΑΡΕ ΚΑΡΕ / Γιάννης Κουκουλάς
Οταν ο γιος μου ήταν περίπου τριών ετών έφτιαξε ένα παιδικό παζλ στο οποίο η εικόνα έδειχνε έναν σιδερόφραχτο ιππότη με ένα πελώριο σπαθί στα χέρια του να αμύνεται εναντίον ενός κατακόκκινο δράκου που έβγαζε φωτιές από τα ρουθούνια του. Με ρώτησε τότε γεμάτος απορία: «Μπαμπά, γιατί ο ιππότης κρατάει αυτό το τεράστιο μολύβι;». Η γεμάτη αθωότητα ερώτηση ενός μικρού παιδιού, αδιαμεσολάβητη από την εμπειρία και τη γνώση της σκληρότητας του κόσμου, ήταν σοκαριστική. Για ένα παιδί αυτής της ηλικίας που δεν ζει σε συνθήκες πολέμου, βίας και εχθροπραξιών δεν υπήρχε καμιά πιθανότητα ο ιππότης να κρατά σπαθί. Ενα φονικό εργαλείο δεν έχει θέση στο παιδικό μυαλό.
Εξίσου σοκαριστική ήταν για μένα και η ανάγνωση της «Αμερικής» (1923) του Φραντς Κάφκα που ξεκινάει ως εξής: «Οταν ο δεκαεξάχρονος Καρλ Ρόσμαν, που οι φτωχοί γονείς του τον έστειλαν στην Αμερική γιατί τον είχε αποπλανήσει μια υπηρέτρια και είχε κάνει μαζί του παιδί, μπήκε με το πλοίο που τώρα έπλεε αργά στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, κοίταξε το Αγαλμα της Ελευθερίας, που από ώρα το παρατηρούσε, μέσα στο φως του ήλιου που είχε ξάφνου γίνει πιο δυνατό. Το χέρι της με το σπαθί ήταν υψωμένο, λες και το είχε μόλις σηκώσει, και γύρω της φυσούσαν ελεύθεροι οι αέρηδες» (μετάφραση: Βασίλης Τομανάς, εκδόσεις Νησίδες, 2016).
Ο Ζορζ Περέκ στο συγκινητικό «Ελις Αϊλαντ» επισημαίνει το (εσκεμμένο;) «λάθος» του αποσπάσματος: «…ίσως το να είσαι μετανάστης ήταν ακριβώς αυτό: να βλέπεις ένα σπαθί εκεί όπου ο γλύπτης νόμιζε, καλή τη πίστει, ότι είχε βάλει έναν πυρσό και να μην έχεις πέσει τελείως έξω» (μετάφραση: Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδόσεις Υψιλον, 2019).
Το υποθετικό σπαθί σχεδιάστηκε σε καρτ ποστάλ των αρχών του προηγούμενου αιώνα και μια ελεύθερη απόδοση του αγάλματος από τον Hartmut Skerbisch στο Γκρατς της Αυστρίας δείχνει τη Lady Liberty να κρατά πράγματι ένα σπαθί καθώς το έργο φιλοτεχνήθηκε για να τιμήσει το έργο του Κάφκα.
Και τελικά τι «κρατά» ο ιππότης του παζλ; Τι «κρατά» το Αγαλμα της Ελευθερίας; Πόσο αντικειμενική είναι η όρασή μας; Τι βλέπουμε όταν κοιτάμε; Τι καθορίζει την αντίληψη; Τι θα έπρεπε να «βλέπουν» οι πρόσφυγες στους νέους τόπους; Σπαθιά ή πυρσούς;
Σχόλια