Από το insidestory.gr / Κατερίνα Οικονομάκου
Τι είναι τα διαβόητα wet markets και ποια είναι η ιστορία τους; Από πού προέρχονται και σε τι συνθήκες ζουν τα δεκάδες διαφορετικά ζώα που πουλιούνται ζωντανά για το κρέας τους; Ένας ειδικός μιλάει στο inside story για την τεράστια βιομηχανία εκτροφής και εμπορίας άγριων ζώων της Κίνας.
Αν κάτι γνωρίζουμε με βεβαιότητα γύρω από το ξεκίνημα της πανδημίας, είναι ότι οι πρώτοι ασθενείς που πήγαν στο νοσοκομείο της Γουχάν με τα συμπτώματα της ασθένειας που στο μεταξύ γνωρίζουμε ως Covid-19, είχαν κάποια σχέση με την αγορά της πόλης. Είχαν περάσει από το διαβόητο πλέον wet market – εκεί όπου δεκάδες είδη άγριων ζώων σφάζονταν μπροστά στους πελάτες. Τι άλλο γνωρίζουμε για το ξεκίνημα της πανδημίας; Ότι ο πρώτος φορέας του ιού ήταν νυχτερίδα. Για να φτάσει από τη νυχτερίδα στον άνθρωπο, όμως, πρέπει να έχει μεσολαβήσει κάποιο άλλο ζώο, επισημαίνουν οι λοιμωξιολόγοι.
Και όχι, μάλλον δεν είναι ο παγκολίνος, σύμφωνα με τον Γερμανό λοιμωξιολόγο και διευθυντή του Ινστιτούτου Λοιμωξιολογίας του βερολινέζικου νοσοκομείου Charité Κρίστιαν Ντρόστεν, ο οποίος το 2003 ήταν ανάμεσα στους γιατρούς που είχαν εντοπίσει τον Sars. Ο κορονοϊός Sars, υπενθυμίζει ο Ντρόστεν σε πρόσφατη συνέντευξή του, είχε εντοπιστεί σε μοσχογαλές, καθώς και σε σκύλους ρακούν. «Η εκτροφή σκύλων ρακούν είναι μια τεράστια βιομηχανία στην Κίνα. Τα ζώα απομακρύνονται από το φυσικό τους περιβάλλον και εκτρέφονται σε φάρμες για να φτιαχτούν από το δέρμα τους γούνες. Εάν κάποιος μου έδινε μερικές εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια και ελεύθερη πρόσβαση στην Κίνα, θα πήγαινα να ψάξω στα μέρη που εκτρέφονται σκυλιά ρακούν», λέει. Στην αγορά, πάντως, ό,τι στοιχεία υπήρχαν εξαφανίστηκαν, καθώς καθαρίστηκε την Πρωτοχρονιά, χωρίς από όσο γνωρίζουμε να ληφθούν δείγματα.
Ξέρουμε ότι τα wet markets, εκεί που τραυματισμένα, εξαθλιωμένα ζώα αφήνουν την τελευταία τους πνοή μέσα σε ένα περιβάλλον όπου τα σωματικά τους υγρά και οι ακαθαρσίες ανακατεύονται μεταξύ τους ώστε να προκύψουν οι ιδανικές συνθήκες για τη μετάδοση επικίνδυνων για τον άνθρωπο ιογενών ζωονόσων, είναι το ένα σκέλος του προβλήματος. Σωστότερα, είναι μέρος ενός μεγαλύτερου προβλήματος, που αφορά ολόκληρη τη βιομηχανία εμπορίας και εκτροφής άγριων ζώων. Σε άλλη συνέντευξη που έδωσε πρόσφατα, ο Ντρόστεν εκφράζει την απορία του γιατί οι Κινέζοι συνάδελφοί του δεν έχουν ακόμη πάρει δείγματα από εκτροφεία άγριων ζώων.
Η εκτίμηση του Γερμανού λοιμωξιολόγου είναι πως το wet market της Γουχάν λειτούργησε ως τόπος διασποράς ενός ιού από τον οποίον είχε πρώτα μολυνθεί κάποιο άγριο ζώο, το οποίο είχε μεταφερθεί ζωντανό στην αγορά. «Αυτό λέει το ένστικτό μου, αλλά δεν έχω στοιχεία – παραδόξως δεν υπάρχουν στοιχεία από την Κίνα. Ο ιός μεταδίδεται εκεί που εκτρέφονται ζώα. Και οι έμποροι πάνε σε τέτοια μέρη», εξηγεί.
Είναι άγνωστο, πάντως, κατά πόσον είναι έτσι κι αλλιώς εφικτό για τους Κινέζους επιστήμονες να πάρουν ελεύθερα δείγματα από σκύλους ρακούν στα εκτροφεία της Γουχάν. Μετά την πρόσφατη απαγόρευση από την κινεζική κυβέρνηση της εμπορίας άγριων ζώων για την κατανάλωση του κρέατός τους, έκλεισαν ή μπήκαν σε καραντίνα σχεδόν 20.000 εκτροφεία σε ολόκληρη την Κίνα. Βέβαια, αυτά δεν είναι όλα, υπάρχουν περισσότερα, όπως μας λέει μέσω skype ο Πίτερ Λι καθηγητής στο University of Houston-Downtown και συνεργάτης της Humane Society International Humane Society International. Ο γεννημένος στην Κίνα πολιτικός επιστήμονας γνωρίζει σε βάθος πώς λειτουργεί η βιομηχανία της εμπορίας και εκτροφής άγριων ζώων στην ανατολική Ασία. Το πρώτο πράγμα που του ζητώ είναι να μου πει πώς του ακούγεται η εκδοχή του Γερμανού γιατρού.
ΠΛ: Μου φαίνεται απολύτως λογικό αυτό που προτείνει ως εξήγηση. Θα έλεγα ότι ο Δρ Ντρόστεν μάλλον είναι πολύ κοντά στην αλήθεια. Ξέρουμε, άλλωστε, ότι ένα άγριο ζώο σε εκτροφείο μπορεί να μολυνθεί από επαφή με τα περιττώματα νυχτερίδας. Μετά αυτό το ζώο καταλήγει στην αγορά. Κι αυτός που θα το σφάξει για τον πελάτη του, μπορεί να μολυνθεί.
is: Πάμε στον χώρο όπου πρέπει να μεταφέρθηκε για να πουληθεί ζωντανό εκείνο το σκυλί ρακούν, ή όποιο άλλο ζώο ήταν αυτό που είχε μολυνθεί από τον ιό. Θα μπορούσατε να μου περιγράψετε ένα wet market στην Κίνα;
ΠΛ: Έχω παρατηρήσει ότι υπάρχει μια σύγχυση σε ό,τι αφορά τις αγορές που έχουμε μάθει να αποκαλούμε wet markets. Μην φανταστείτε μια αγορά όπου πωλούνται αποκλειστικά ζώα. Όχι, το wet market καταλαμβάνει μια γωνιά σε μια πολύ μεγαλύτερη αγορά όπου ο κόσμος πάει για ψωνίσει φρέσκα φρούτα και λαχανικά, αλλά συχνά ακόμη και σκεύη μαγειρικής. Και σε κάποιο σημείο υπάρχουν και οι πάγκοι όπου μπορεί ο πελάτης να διαλέξει ένα ζώο και να ζητήσει να το σφάξουν μπροστά του.
Να σας πω πρώτα ότι στην Κίνα υπάρχουν δυο ειδών wet markets. Η μια από αυτές είναι η παραδοσιακή αγορά για μικρά οικόσιτα ζώα, δηλαδή κότες, κουνέλια, πάπιες κλπ. Το άλλο είδος wet market είναι αυτό όπου γίνεται εμπόριο άγριων ζώων. Αυτοί του τύπου οι αγορές έκαναν την εμφάνισή τους στην Κίνα πριν από τέσσερις δεκαετίες. Φανταστείτε αυτό το κομμάτι της αγοράς σαν το τμήμα με τις τσάντες Gucci σε ένα εμπορικό κέντρο – είναι το τμήμα με τα είδη πολυτελείας, θέλω να πω.
Πώς να φανταστώ το wet market στην Γουχάν, όπου γινόταν και εμπόριο άγριων ζώων;
ΠΛ: Το wet market στην ΓουχάνThis may explain the spread of China's new virus | CNN είναι πολύ αντιπροσωπευτικό του είδους του. Να το φανταστείτε σαν μια μεγάλη αγορά για φρέσκα τρόφιμα, που έχει ένα σχετικά μικρό τμήμα στο οποίο πωλούνται δεκάδες είδη από άγρια ζώα. Συνήθως εκεί επικρατεί τρομερή βρωμιά κι ο τόπος είναι γεμάτος αίματα. Τα ζώα είναι στριμωγμένα σε κλουβιά ή στοιβαγμένα σε άθλια κατάσταση. Πολύ συχνά είναι τραυματισμένα ή τους λείπει κάποιο μέλος, συνήθως έχουν ανοιχτές πληγές. Πολλά από αυτά τα ζώα είναι στα τελευταία τους, υποφέρουν πολύ. Όταν τα σφάζουν, μπροστά στον πελάτη, βλέπεις το αίμα να κυλάει και να ανακατεύεται με άλλα υγρά, με ακαθαρσίες, η βρωμιά είναι τρομερή.
Πρόκειται για άγρια ζώα που τα κυνηγούν και τα πιάνουν νόμιμα;
ΠΛ: Όχι απαραίτητα. Επίσης δεν πρόκειται πάντα για κυνήγι. Ορισμένα προέρχονται από τις φάρμες όπου εκτρέφονται άγρια ζώα. Υπάρχουν χιλιάδες τέτοιες φάρμες σε ολόκληρη τη χώρα. Στην αγορά της Γουχάν, για παράδειγμα, έβρισκε κανείς φίδια, μοσχογαλές, λυκάκια, μικρά ελάφια, αλεπούδες, αρουραίους, αλλά υπήρχαν επίσης παγώνια και στρουθοκάμηλοι από εκτροφεία. Υπήρχαν αρκετές δεκάδες διαφορετικά ζώα.
Ο Πίτερ Λι σε ένα wet market
Γιατί προτιμάει ένας πελάτης να σφάξουν το φίδι ή το παγώνι μπροστά του;
ΠΛ: Θεωρούνται πιο υγιεινά τα ζώα που σφάζονται επί τόπου και γι’ αυτό υπάρχει και μεγάλη διαφορά στην τιμή. Ένα νεκρό φίδι, για παράδειγμα, θα πουληθεί για 10 δολάρια. Ενώ ένα ζωντανό, θα πιάσει άνετα 50 δολάρια. Βλέπετε ότι η διαφορά στο κέρδος είναι αξιοσημείωτη.
Οι πελάτες του wet market είναι άνθρωποι που αγοράζουν αυτά τα ζώα για να τα πάρουν στο σπίτι και να τα μαγειρέψουν για το οικογενειακό τραπέζι;
ΠΛ: Όχι, όχι, καμία σχέση. Ο κόσμος δεν μαγειρεύει στο σπίτι άγρια ζώα. Οι πελάτες είναι ιδιοκτήτες μικρών εστιατορίων που σερβίρουν άγρια ζώα. Σε μια αγορά σαν αυτήν της Γουχάν, όμως, φανταστείτε έναν επιχειρηματία που πάει και λέει θέλω 20 μοσχογαλές ή 20 φίδια. Και τα σφάζουν επί τόπου μπροστά του. Αυτός θα ξαναπάει να ψωνίσει έπειτα από έναν ή δυο μήνες. Πρέπει να σας πω ότι στα wet markets διεξάγεται μόλις το 10% του εμπορίου άγριων ζώων που προορίζονται για τροφή. Το 90% γίνεται απευθείας με το εστιατόριο. Σε αυτήν την περίπτωση, τουλάχιστον, ξέρουμε ότι τηρούνται οι κανόνες υγιεινής όταν σκοτώνουν τα ζώα.
Είπατε ότι ο κόσμος δεν αγοράζει άγρια ζώα για να τα φάει στο σπίτι. Γιατί όχι, εφόσον προσφέρονται στα εστιατόρια; Ποια είναι η διαφορά;
ΠΛ: Αυτοί που θα παραγγείλουν κάποιο άγριο ζώο σε ένα εστιατόριο είναι αυτοί που μπορούν να το πληρώσουν, γιατί είναι κάτι πολύ ακριβό. Συνήθως, είναι κάτι που τρώνε στο εστιατόριο σε κάποια εξαιρετική περίσταση, σε γιορτή ή σε γενέθλια. Ακόμη πιο συχνά το προσφέρει ένας επιχειρηματίας, για παράδειγμα, σε έναν πελάτη του. Θα σας καλέσω, ας πούμε, για να κλείσουμε μια συμφωνία και θα σας προσφέρω μια σούπα από φίδι, μια μοσχογαλή ή ένα λυκάκι, για να σας εκφράσω την εκτίμησή μου.
Είναι σύμβολο πρεστίζ, δηλαδή
ΠΛ: Ναι, ακριβώς. Σύμβολο πρεστίζ και την ίδια στιγμή είναι κάτι που προωθείται ως ιδιαίτερα καλό για την υγεία. Αυτό έχει να κάνει με το μάρκετιγκ που κάνουν οι έμποροι. Διαφημίζουν ότι η κατανάλωση κάποιου άγριου ζώου προσφέρει λαμπερό δέρμα ή βελτιώνει τη σεξουαλική ζωή, κάνει καλό στα μάτια, ακόμη και ότι προσφέρεται για τα προβλήματα γονιμότητας. Έτσι, για παράδειγμα, μπορεί να προσφέρει κανείς ως δώρο γενεθλίων σε κάποιον ένα δείπνο σε εστιατόριο που σερβίρει άγρια ζώα.
Λέγατε νωρίτερα ότι τα wet markets εμφανίστηκαν τα τελευταία σαράντα χρόνια. Πώς συνέβη αυτό;
ΠΛ: Από το 1949 έως το 1978, η οικονομία της Κίνας ήταν αυστηρά σοσιαλιστική, περίπου όπως είναι σήμερα η Βόρεια Κορέα. Μιλάω για την περίοδο του Μάο Τσε ΤουνγκMao Zedong και έως την οικονομική μεταρρύθμιση. Εκείνα τα χρόνια οι αγρότες δεν είχαν το δικαίωμαHistory of agriculture in China της ιδιοκτησίας, ήταν υποχρεωμένοι να δουλεύουν σε κρατική γη. Οι άνθρωποι ήταν πάμπτωχοι. Με την μεταρρύθμισηChinese economic reform του Ντενγκ ΣιαοπίνγκDeng Xiaoping απέκτησαν το δικαίωμα να έχουν τη δική τους γη και να τη δουλεύουν. Εκείνη την περίοδο, κάποιοι αγρότες άρχισαν να πιάνουν και μικρά άγρια ζώα, κυρίως βατράχια και χελώνες, και να τα στέλνουν στα αστικά κέντρα, για να πουληθούν στην αγορά. Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, εμφανίστηκαν και οι πρώτες φάρμες για την εκτροφή άγριων ζώων. Τους φαινόταν πιο εύκολο και αποδοτικό να τα εκτρέφουν, οπότε έβλεπε πια κανείς από χελώνες και ορτύκια μέχρι μοσχογαλές και φίδια.
Και πώς έχει εξελιχθεί αυτή η αγορά σήμερα;
ΠΛ: Σήμερα μιλάμε για μια ολόκληρη βιομηχανία εκτροφής και εμπορίας άγριων ζώων, που αποτελείται από τέσσερα κομμάτια. Το πρώτο και μεγαλύτερο κομμάτι αφορά τα ζώα που προορίζονται για να φτιαχτούν από αυτά γούνες. Το δεύτερο κομμάτι αφορά τα ζώα που προορίζονται για τα εστιατόρια, είτε απευθείας, είτε μέσα από τα wet markets όπως αυτό της Γουχάν. Το τρίτο κομμάτι έχει να κάνει με τα ζώα που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή σκευασμάτων της παραδοσιακής κινεζικής ιατρικής. Και το τέταρτο αφορά ζώα που χρησιμοποιούνται στην έρευνα. Πρόκειται για μια βιομηχανία αξίας 90 εκατομμυρίων δολαρίων. Από αυτά, υπολογίστε ότι 23 εκατ. δολάρια αφορούν το δεύτερο κομμάτι, της τροφής.
Οι πωλητές στο wet market της Γουχάν είναι μικρέμποροι ή δουλεύουν για μεγάλες επιχειρήσεις που έχουν εκτροφεία;
ΠΛ: Θα έλεγα ότι πρόκειται για μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις. Κάποιος που πουλάει άγρια ζώα στην αγορά της Γουχάν, έχει συνήθως έναν χώρο ίσα με ένα μικρό δωμάτιο. Εκεί είναι το μέρος όπου εκθέτει το εμπόρευμα και παίρνει παραγγελίες. Κάπου αλλού έχει μια αποθήκη με 500 φίδια ή 200 μοσχογαλές.
Μετά την επιδημία του Sars, οι αρχές έκλεισαν τα wet markets. Για ποιο λόγο τους επέτρεψαν να ξανανοίξουν, παρόλη την πίεση εκ μέρους της ιατρικής κοινότητας;
ΠΛ: Η σχέση των wet markets με τον ιό είχε εντοπιστεί τον Απρίλιο του 2003 και τα wet markets στην επαρχία Γκουανγκντόγκ έκλεισαν τον Μάιο. Άργησαν, θέλω να πω. Στο τέλος Ιουνίου η επιδημία υποχώρησε και στα μέσα Αυγούστου οι αγορές επανήλθαν. Γιατί; Διότι άσκησαν πολύ ισχυρές πιέσεις οι επιχειρηματίες που συνδέονται με τη βιομηχανία εκτροφής και εμπορίας άγριων ζώων. Και φυσικά τα εστιατόρια που σερβίρουν τέτοιο φαγητό. Έκαναν πολύ έντονο λόμπιγκ, φώναζαν ότι θα καταστραφούν. Ειδικά στην Γουανγκντόνγκ, για παράδειγμα, διαμαρτύρονταν ότι αν δεν μπορούν να προσφέρουν άγρια ζώα, θα αναγκαστούν να κλείσουν.
Θεωρείτε ότι αυτή τη φορά θα είναι διαφορετικά; Ότι η απαγόρευση θα είναι μόνιμη;
ΠΛ: Ας πούμε ότι αυτή τη φορά είμαι πιο αισιόδοξος ότι θα απαγορευτεί δια παντός η εκτροφή και η εμπορία άγριων ζώων που προορίζονται για τις κουζίνες των εστιατορίων. Αλλά σας θυμίζω ότι η βιομηχανία που εκμεταλλεύεται τα άγρια ζώα έχει άλλα τρία κομμάτια. Κατά τη γνώμη μου, θα έπρεπε όλα να απαγορευτούν.
Τι προβλέπει ο νόμος για την προστασία των άγριων ζώων, στην Κίνα;
ΠΛ: Είναι ένας νόμος του 1989, που αντιμετωπίζει τα άγρια ζώα ως μέσο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί προς όφελος των ανθρώπων. Και με μια τροποποίηση του 2016, προβλέπεται η εμπορική χρήση των άγριων ζώων, με ειδική ξεχωριστή αναφορά στην αξιοποίησή τους από την παραδοσιακή κινεζική ιατρική. Για παράδειγμα, υπάρχουν φάρμες όπου εκτρέφονται αρκούδες για να χρησιμοποιηθεί η χολή τους. Για την παρασκευή φαρμάκων χρησιμοποιούνται και οι φολίδες του παγκολίνου, που πλέον κινδυνεύει με εξαφάνιση. Επιμένω, δεν αρκεί να απαγορευτεί η εμπορία όλων αυτών των ζώων για τροφή. Όσοι ασχολούμαστε με το θέμα λέμε ότι το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο από ό,τι φαίνεται. Δεν εξαντλείται στα wet markets, αλλά αφορά ολόκληρη τη βιομηχανία – τα εκτροφεία και τη μεταφορά των ζώων.
Σε τι συνθήκες ζουν τα άγρια ζώα, όπως οι σκύλοι ρακούν στα εκτροφεία της Κίνας;
ΠΛ: Υπάρχουν δεκάδες χιλιάδες φάρμες που εκτρέφουν άγρια ζώα σε ολόκληρη τη χώρα. Ένας πολύ μεγάλος αριθμός από αυτές τις επιχειρήσεις δεν τηρούν τις προδιαγραφές που έχει θέσει το κράτος. Είναι επίσης πολύ συνηθισμένο, όπως σας έλεγα, το παράνομο κυνήγι. Πιάνουν άγρια ζώα, το εμπόριο των οποίων έχει απαγορευτεί. Ή τα πιάνουν, τα μεταφέρουν στη φάρμα και τα πουλάνε σαν εκτροφείου. Τώρα, σε ό,τι αφορά την εικόνα που βλέπει κανείς μέσα σε αυτά τα εκτροφεία, θα έλεγα ότι ποικίλλει. Ωστόσο συνήθως μιλάμε για φρικτές συνθήκες.
Όταν ένα άγριο ζώο μεταφέρεται ξαφνικά σε εκτροφείο, το ανοσοποιητικό του πέφτει και είναι πολύ ευάλωτο σε ασθένειες, τόσο λόγω του αφύσικου γι’ αυτό περιβάλλοντος, όσο και εξαιτίας του τεράστιου συνωστισμού που επικρατεί εκεί. Βλέπεις, επίσης, φάρμακα να χρησιμοποιούνται αδιακρίτως και σε τεράστιες δόσεις προκειμένου να τα κρατήσουν στη ζωή. Βλέπεις άρρωστα ή ετοιμοθάνατα φίδια να κατασπαράζονται από μεγαλύτερα φίδια. Βλέπεις μοσχογαλές να στριμώχνονται σε κλουβιά ή πρόχειρα κοτέτσια. Προφανώς δεν έχει νόημα να μιλήσουμε για τήρηση κανόνων υγιεινής ή για ενδιαφέρον για το μαρτύριο στο οποίο υποβάλλονται τα ζώα.
Αναφερθήκατε νωρίτερα στους παγκολίνους, που τείνουν προς εξαφάνιση. Υπάρχουν και άλλα άγρια ζώα που βρίσκονται σε κίνδυνο;
ΠΛ: Ναι, βεβαίως. Αναφέρθηκα στον παγκολίνο διότι η περίπτωσή του είναι πολύ χαρακτηριστική. Κάποτε υπήρχε σε αφθονία στην Κίνα. Τώρα που κοντεύει πια να εξαφανιστεί, οι έμποροι φέρνουν λαθραία παγκολίνους από άλλες περιοχές της Νοτιοανατολικής Ασίας ή ακόμη και της Αφρικής. Και φυσικά δεν είναι το μόνο άγριο ζώο που μπαίνει παράνομα στην Κίνα. Ξέρετε, είναι πολύ εύκολο, περνάνε μέσα από μικρά χωριά, χρησιμοποιούν βάρκες... Τα σύνορα με το Βιετνάμ, με την Μιανμάρ, με το Λάος είναι πολύ πορώδη.
Υπάρχει η εικόνα ότι στην Κίνα δεν είναι πολύ ισχυρό το κίνημα για τα δικαιώματα και την προστασία των ζώων. Είναι έτσι;
ΠΛ: Θα έλεγα ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει ένα ιδιαίτερα ισχυρό και μαχητικό κίνημα για τα δικαιώματα των ζώων, που κερδίζει όλο και περισσότερες μάχες. Μόλις προ ημερών, για παράδειγμα, αποφασίστηκε να καταργηθούν οι παραστάσεις με ζώα στο τσίρκο. Επίσης, στην Σεντζέν απαγορεύτηκε η κατανάλωση κρέατος από γάτες και σκύλους. Αυτά τα βήματα είναι κατακτήσεις των ακτιβιστών για τα δικαιώματα των ζώων.
Η σκληρότητα προς τα ζώα, όμως, δεν είναι μέρος της κινεζικής κουλτούρας. Θα σας πω μια ιστορία. Στην αρχαία Κίνα, όταν η οικογένεια του αυτοκράτορα είχε μια γιορτή, για παράδειγμα έναν γάμο, τότε έδινε εντολή να σταματήσουν για είκοσι μέρες οι άνθρωποι να σφάζουν τα οικόσιτα ζώα τους. Πίσω από αυτό ήταν η αντίληψη ότι όταν είσαι ευτυχισμένος, δεν θέλεις να υποφέρει κανένα ζωντανό πλάσμα. Έπειτα, στην αρχαία Κίνα οι άνθρωποι δεν κρατούσαν τα πουλιά σε κλουβιά. Τα πουλιά ανήκουν στον ουρανό, πρέπει να είναι ελεύθερα. Έλεγαν ότι αν αγαπάς τα πουλιά, φύτεψε ένα δέντρο για να έρχονται να κάθονται στα κλαδιά του.
Πώς εξηγείτε τη φήμη που υπάρχει ότι στην Κίνα είναι εκτεταμένο το πρόβλημα της κακοποίησης των ζώων;
ΠΛ: Θα σας πω τι πιστεύω. Η Κίνα έχει πράγματι τη μεγαλύτερη βιομηχανία κακοποίησης ζώων. Και εννοώ τη βιομηχανία εκτροφής οικόσιτων ζώων, που είναι η μεγαλύτερη στον κόσμο. Μιλάμε για δισεκατομμύρια ζώα. Η Κίνα έχει, επίσης, τη μεγαλύτερη βιομηχανία εκτροφής και εμπορίας άγριων ζώων στον κόσμο. Και αυτή η βιομηχανία χαρακτηρίζεται από μεγάλη βαναυσότητα. Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί θέλουν χρήματα. Και άλλοι θέλουν χρήματα, θα μου πείτε. Ναι, αλλά σας ζητώ να σκεφτείτε το εξής: Η περίοδος διακυβέρνησης της χώρας από τον Μάο Τσε Τουνγκ, ήταν μια περίοδος πολύ μεγάλης δυστυχίας για τη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων. Υπέφεραν τρομερά από τη φτώχεια. Η πολύ έντονη επιθυμία να πλουτίσουν είναι μια αντίδραση σε αυτό.
Υπάρχει όμως κάτι ακόμη. Εκείνα τα χρόνια, επί Μάο, δεν μπορούσε κανείς να δείχνει συμπόνια προς τον συνάνθρωπό του. Εάν δείτε κάποιον να πεθαίνει στο δρόμο θα τρέξετε πλάι του, θα προσφέρετε τη βοήθειά σας, έτσι δεν είναι; Στην Κίνα του Μάο αυτό ήταν αδιανόητο. Γιατί; Διότι πώς μπορείς να ξέρεις εάν αυτός που αργοσβήνει μπροστά στα μάτια σου στη μέση του δρόμου είναι άξιος της αγάπης σου; Μπορεί να μην είναι. Μπορεί να είναι εχθρός του λαού. Πώς μπορείς να του δείξεις συμπόνια;
Δεύτερον, απαγορευόταν να έχει κανείς ζωάκι συντροφιάς. Διότι εάν είχες σκύλο, αυτό σήμαινε ότι είσαι ιδεολογικός εχθρός και πρόσωπο ανάξιο εμπιστοσύνης. Η θεωρία ήταν η εξής: Ποιοι είναι αυτοί που έχουν σκυλάκια; Οι αστοί. Οι άνθρωποι με χρήματα. Έχεις χρήματα; Είσαι εχθρός του λαού. Εμείς είμαστε οι εργάτες, είμαστε επαναστάτες, δεν υιοθετούμε τις συνήθειες και τον τρόπο ζωής των αστών.
Το 1958, ο Μάο Τσε Τουνγκ έφτασε στο σημείο να προτρέψει τον κόσμο να βγει και να αρχίσει να δολοφονεί τα σπουργίτια. Διότι πίστευε ότι αυτά κατέστρεφαν την αγροτική παραγωγή και εξαιτίας τους δεν υπήρχαν αρκετά τρόφιμα για τους ανθρώπους. Πάρα πολλοί από τους ανθρώπους που το έκαναν τότε με μεγάλη ευχαρίστηση, ήταν τα παιδιά με τις σφεντόνες τους. Τότε δολοφονήθηκαν δισεκατομμύρια σπουργίτια. Πολλά από εκείνα τα παιδιά έχασαν την ικανότητά τους να συμπονούν τα ζώα. Πάρα πολλοί από τους ιδιοκτήτες των εκτροφείων και τους εμπόρους των άγριων ζώων, ανήκουν σε αυτή τη γενιά. Μεγάλωσαν στα χρόνια του Μάο. Έχουν χάσει την ικανότητα να δείχνουν συμπόνια.
Σχόλια