Από το efsyn.gr / Αλίκη Πανοπούλου
Νομίζω πως ο χειρότερος εφιάλτης για έναν άνθρωπο με διαταραχή βάρους είναι να του τύχει αυτή ακριβώς η κατάσταση που βιώνουμε τώρα. Ο εγκλεισμός. Ο περιορισμός της απασχόλησης. Εξαιτίας της καραντίνας πιέζεται διπλά: έχει την πίεσή του την εσωτερική και, τώρα πλέον, ακόμη μία πίεση, εξωτερική.
Μιας κι έχουμε μιλήσει τόσες φορές γι’ αυτόν τον μηχανισμό κατάποσης που εγείρεται σαν μοναδική διαθέσιμη ανακούφιση, καταλαβαίνουμε πόσο είναι ακόμα πιο απαραίτητο να χρησιμοποιήσει το φαγητό για να καταλαγιάσει το «άγχος» του. Τα συναισθήματά του πιθανόν να μείνουν κρυμμένα και μπερδεμένα κάτω από το παραπέτασμα του άγχους.
Στην προηγούμενη καθημερινότητά του ο υπέρβαρος βρισκόταν συνεχώς απασχολημένος από τη δουλειά και τις υπέρμετρες υποχρεώσεις του, γι’ αυτό και τις επιθέσεις στη τροφή τις έκανε στα κλεφτά ή όταν γύριζε στο σπίτι ύστερα από μια κουραστική ημέρα. Πιθανόν ένα πλούσιο γεύμα και τα μετέπειτα τσιμπολογήματα να σηματοδοτούσαν τη χαλάρωση μετά την ένταση, να οριοθετούσαν τη στιγμή που έβρισκε ξανά τον εαυτό του, την ώρα της ανάπαυσης και της παρηγοριάς του έπειτα από μια τέτοια «τρεχάλα».
Τώρα, η αναγκαστική διακοπή της υπερδραστηριότητας λόγω της καραντίνας αυξάνει τον αριθμό των εφορμήσεων στην τροφή και στην απόλαυση γεύσης. Και είναι επόμενο και δικαιολογημένο.
Η πάλη με τα κιλά είναι κατά βάθος πάλη με τον εαυτό μας. Μια ατέρμονη πάλη για καταστολή. Πολεμά κανείς να εξαφανίσει ανάγκες, επιθυμίες, συναισθήματα. Σε μια συνθήκη κοινωνικής απομόνωσης όλα διογκώνονται. Και σε αυτήν την πάλη υπάρχει τελικά νικητής. Νικά το εσωτερικό μέρος που λέει «δεν αντέχω να νιώθω»∙ και σαν σύμπτωμα εμφανίζεται το επιπλέον βάρος. Αυτός ο «νικητής» τα καταπίνει και τα αποτυπώνει όλα στο σώμα. Είναι σαν να τα αποθηκεύει στο σώμα για να μην υπάρχουν.
Στην κατάσταση του περιορισμού προτάσσεται αναγκαστικά η παραμονή με εμάς και με αυτά που νιώθουμε. Αυτή η συναισθηματική εγγύτητα, η αφόρητη εγγύτητα με τα συναισθήματά μας –όπου η διαρκής απασχόληση του μυαλού με άλλες δραστηριότητες και η διαφυγή του με τον τρόπο αυτό δεν είναι πια δυνατή, δεν μπορεί δηλαδή να ξεχαστεί βουτώντας στις ευθύνες του– αναπόφευκτα πυροδοτεί τις γνώριμες εσωτερικές συγκρούσεις και για την αποφυγή τους μοναδική διέξοδος είναι οι πολυφαγίες. Είναι πια η αναμέτρηση του εγώ με εμένα. Είναι οι ασύνειδες διεργασίες και συγκρούσεις για τις οποίες δεν έχουμε πλήρη επίγνωση, ωστόσο επηρεάζουν δραστικά τις σκέψεις μας και τη συμπεριφορά μας και μπορεί να προκαλέσουν δυσφορικές καταστάσεις και συμπτώματα. Το «τι άλλο έχει να φάω», «τι άλλο έχει να γευθώ», με τις συχνές επιδρομές στο ψυγείο ή στο ντουλάπι, είναι οι επαναλαμβανόμενες αποφορτίσεις στη δυσφορία που αισθανόμαστε.
Σύμφωνα µε τον Φρόιντ, σκοπός της ζωής είναι η επιδίωξη της ευτυχίας. Οι άνθρωποι θέλουν να γίνουν και να παραμείνουν ευτυχισμένοι. Αυτή η επιδίωξη μπορεί να πραγματοποιηθεί µε δύο τρόπους: Α) Με θετικό τρόπο, δηλαδή με την αναζήτηση και την εκπλήρωση ισχυρών αισθημάτων ηδονής. Β) Με αρνητικό τρόπο, δηλαδή με την αποφυγή του πόνου και της δυσαρέσκειας. Ανάλογα με αυτόν τον διαχωρισμό στην αναζήτηση της ευτυχίας αναπτύσσεται και η δραστηριότητα των ανθρώπων προς δύο κατευθύνσεις, αξιοποιώντας περισσότερο είτε τον έναν είτε τον άλλον τρόπο.
Τον σκοπό της ζωής, όπως αντιλαμβανόμαστε, τον διέπει η «αρχή της ηδονής»∙ ο δρόμος όμως για την επίτευξή της βρίσκεται σε διαμάχη µε όλον τον κόσμο, τόσο τον εσωτερικό όσο και τον εξωτερικό. Ολοι οι θεσμοί που ορίζουν τον κόσμο αντιστέκονται στην ηδονή και φαίνεται σαν να µην υπάρχει πρόθεση να είναι ο άνθρωπος ευτυχισμένος. Αυτό που βιώνουμε σαν ευτυχία, µε την αυστηρή έννοια, είναι µια ξαφνική ικανοποίηση συσσωρευμένων αναγκών και, σύμφωνα µε τη φύση, είναι ένα επεισοδιακό φαινόμενο.
Αντίθετα, πολύ πιο εύκολο είναι να βιώσουμε τον πόνο, καθώς ο πόνος μπορεί να µας συναντήσει μέσω τριών διαδρομών: α) από το σώμα µας, β) από το περιβάλλον και γ) από τις σχέσεις µας µε τους άλλους ανθρώπους.
Κάτω από τον κίνδυνο της επαφής μας με όλες τις επώδυνες διαδρομές, οι άνθρωποι συνηθίζουμε να μειώνουμε την απαίτησή μας για ευτυχία και η ίδια η «αρχή της ηδονής» μεταμορφώνεται στην πολύ πιο λιτή «αρχή της πραγματικότητας». Θεωρούμαστε ευτυχείς όταν έχουμε αποφύγει τη δυστυχία και όταν έχουμε ξεγλιστρήσει από τον πόνο, όταν γενικότερα το καθήκον της αποφυγής του πόνου έχει απωθήσει στο παρασκήνιο το καθήκον της «αρχής της ηδονής».
Αν επιστρέψω στη διαταραχή βάρους, μοιάζει ο άνθρωπος να παλεύει να αποφύγει τον πόνο. Τον πόνο που του δημιουργούν τα συναισθήματά του. Το μέσον αποφυγής είναι η τροφή, η κατάποση. Με μικρή ανοχή σε ό,τι αισθάνεται, διεκδικεί το δικαίωμα να «προστατευτεί» με οποιονδήποτε τρόπο. Ακόμα και παχαίνοντας. Κάθε νουθεσία ή απαγόρευση ανθυγιεινών τροφών ή περιορισμός ποσοτήτων δείχνουν μάταιες. Η πρώτη βοήθεια είναι να συναισθανθεί τι του συμβαίνει.
Σχόλια