Από το praxisreview.gr / 23.06.18
Ο καπιταλισμός δεν μπορεί ούτε στιγμή να σταθεί στην ίδια θέση. Πρέπει να προχωρεί κι όλο να προχωρεί. Ο ανταγωνισμός, που οξύνεται εξαιρετικά σε εποχές κρίσης σαν τη δική μας, τον αναγκάζει να εφευρίσκει όλο και νέα μέσα για να φτηναίνει την παραγωγή. Και η κυριαρχία του κεφαλαίου μετατρέπει όλα τα μέσα αυτά σε όργανο παραπέρα καταπίεσης του εργάτη.
Τα σύστημα Τέιλορ είναι ένα απ’ τα μέσα αυτά.
Τελευταία στην Αμερική οι οπαδοί του συστήματος αυτού εφάρμοζαν μεθόδους σαν τις παρακάτω.
Στο χέρι του εργάτη δένουν μια ηλεκτρική λαμπίτσα. Φωτογραφίζουν τις κινήσεις του εργάτη και μελετούν τις κινήσεις της λαμπίτσας. Διαπιστώνουν ότι ορισμένες κινήσεις είναι «παραπανίσιες» και υποχρεώνουν τον εργάτη να αποφεύγει τις κινήσεις αυτές, δηλαδή να δουλεύει πιο εντατικά, να μη χάνει ούτε ένα δευτερόλεπτο για ξεκούραση.
Καταρτίζουν ολόκληρα σχέδια για νέα εργοστασιακά κτίρια, ώστε να μη χάνεται ούτε ένα παραπανίσιο λεπτό, όταν γίνεται η μεταφορά υλικών στο εργοστάσιο, η μεταφορά τους από το ένα τμήμα του εργοστασίου στο άλλο, η εξαγωγή του έτοιμου προϊόντος. Ο κινηματογράφος χρησιμοποιείται συστηματικά για τη μελέτη της δουλειάς των καλύτερων εργατών και για την αύξηση της εντατικότητας της εργασίας, δηλαδή για μεγαλύτερο «ζόρισμα» του εργάτη.
Λοχουχάρη, μια ολόκληρη μέρα φωτογράφιζαν τη δουλειά ενός εφαρμοστή. Αφού μελέτησαν τις κινήσεις του, έβαλαν ένα ειδικό κάθισμα τόσο ψηλό, ώστε ο εφαρμοστής να μη χάνει χρόνο στο σκύψιμο. Εξασφάλισαν στον εφαρμοστή ένα παιδί για βοηθό. Το παιδί έπρεπε να του δίνει το κάθε κομμάτι της μηχανής μ’ ένα ορισμένο, τον πιο κατάλληλο τρόπο. Σε λίγες μέρες ο εφαρμοστής εκτελούσε τη δουλειά αυτή της συναρμολόγησης της μηχανής στο ένα τέταρτο του χρόνου που κατανάλωνε προηγούμενα.
Τι επιτυχία στην παραγωγικότητα της εργασίας!… όμως την πληρωμή του εργάτη δεν την ανεβάζουν στο τετραπλάσιο, αλλά μόνο κατά μιάμιση φορά, το πολύ-πολύ κι αυτό μόνο στην αρχή. Μόλις οι εργάτες συνηθίσουν στο καινούργιο σύστημα, κατεβάζουν ξανά την πληρωμή στο προηγούμενο επίπεδο. Ο καπιταλιστής βγάζει τεράστια κέρδη, ενώ ο εργάτης δουλεύει τέσσερις φορές πιο εντατικά, εξαντλώντας τα νεύρα και τους μυς του τέσσερις φορές πιο γρήγορα.
Τον εργάτη που πρωτοπιάνει δουλειά τον οδηγούν στον κινηματογράφο του εργοστασίου, που του δείχνει ένα «υποδειγματικό πρότυπο» για την εκτέλεση της δουλειάς του. Αναγκάζουνε τον εργάτη «να ευθυγραμμιστεί» με το πρότυπο αυτό. Ύστερα από μια εβδομάδα του δείχνουν στον κινηματογράφο τη δική του τη δουλειά και τη συγκρίνουν με το «πρότυπο».
Όλες αυτές οι τεράστιες τελειοποιήσεις γίνονται ενάντια στον εργάτη και οδηγούν στη μεγαλύτερη καταπόνηση και καταπίεση του εργάτη και περιορίζονται στον ορθολογιστικό, λογικό καταμερισμό της εργασίας στο εσωτερικό του εργοστασίου.
Γεννιέται φυσιολογικά η σκέψη: και ο καταμερισμός της εργασίας μέσα σ’ ολόκληρη την κοινωνία; Τι τεράστια ποσότητα εργασίας χάνεται σήμερα από την ακαταστασία, το χάος ολόκληρης της καπιταλιστικής παραγωγής! Πόσος χρόνος χάνεται για να φτάσει η πρώτη ύλη στον εργοστασιάρχη, περνώντας μέσα από εκατοντάδες ενδιάμεσους αγοραστές και μεταπράτες, χωρίς να είναι γνωστές οι απαιτήσεις της αγοράς! Όχι μόνο ο χρόνος, αλλά και τα ίδια τα προϊόντα χάνονται και χαλάνε. Και η απώλεια χρόνου και δουλειάς για να φτάσουν τα έτοιμα προϊόντα στους καταναλωτές, αφού περάσουν μέσα από ένα σωρό μικρούς μεσάζοντες, που κι αυτοί δεν μπορούν να ξέρουν τις ανάγκες των αγοραστών και κάνουν ένα σωρό όχι μόνο περιττές κινήσεις, αλλά και περιττές αγορές, ταξίδια και τα λοιπά και τα παρόμοια!
Το κεφάλαιο οργανώνει και βάζει τάξη στη δουλειά της φάμπρικας, για να καταπιέζει περισσότερο τον εργάτη, για να αυξάνει τα κέρδη του. Την ίδια στιγμή όμως σε ολόκληρη την κοινωνική παραγωγή παραμένει και μεγαλώνει το χάος, που οδηγεί στις κρίσεις, όταν τα συσσωρευμένα πλούτη δεν βρίσκουν αγοραστές, ενώ εκατομμύρια εργάτες χάνονται και πεινούν, γιατί δεν βρίσκουν δουλειά.
Το σύστημα Τέιλορ —χωρίς να ξέρουν και χωρίς να το θέλουν οι δημιουργοί του— προετοιμάζει την εποχή, που το προλεταριάτο θα πάρει στα χέρια του ολόκληρη την κοινωνική παραγωγή και θα ορίσει τις δικές του, τις εργατικές επιτροπές για το σωστό καταμερισμό και τη σωστή ρύθμιση ολόκληρης της κοινωνικής εργασίας. Η μεγάλη παραγωγή, οι μηχανές, οι σιδηρόδρομοι, τα τηλέφωνα — όλα αυτά δίνουν άπειρες δυνατότητες να περιοριστεί στο ένα τέταρτο ο εργάσιμος χρόνος των οργανωμένων εργατών και να τους εξασφαλίσει τέσσερις φορές μεγαλύτερη ευημερία από τη σημερινή.
Και οι επιτροπές των εργατών με τη βοήθεια των συνδικάτων θα κατορθώσουν να εφαρμόσουν τις αρχές αυτές του λογικού καταμερισμού της κοινωνικής εργασίας, όταν αυτή θα απαλλαγεί από την υποδούλωσή της στο κεφάλαιο.
«Πουτ Πράβντι», αρ. φύλ. 35,
13 του Μάρτη 1914
Υπογραφή: Μ. Μ.
Δημοσιεύται σύμφωνα
με το κείμενο της εφημερίδας
«Πουτ Πράβντι»
που παραβλήθηκε με το χειρόγραφο
Β. Ι. Λένιν, Άπαντα, Τόμος 24ος (Σεπτέμβρης 1913–Μάρτης 1914), Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα 1979, σελ. 364–366.
Σχόλια