Από τα el.wikipedia.org & tvxs.gr
Ο Κάρλο Γκολντόνι (Βενετία, 25 Φεβρουαρίου 1707 - Παρίσι, 6 Φεβρουαρίου 1793) ήταν Ιταλός κωμωδιογράφος, ο οποίος θεωρείται ότι ανανέωσε την ιταλική κωμωδία, απομακρυνόμενος από τις χοντροκομμένες φάρσες, δημιουργώντας την «κωμωδία χαρακτήρων». Στα έργα του, παρουσιάζονται χαρακτηριστικές φυσιογνωμίες της μεσαίας τάξης του καιρού του, ενώ ενσωμάτωσε στοιχεία και από τους χαρακτήρες της Κομέντια ντελ άρτε!.
Παιδικά χρόνια και σπουδές
Ο Γκολντόνι γεννήθηκε το 1707 στη Βενετία από τη Μαργκερίτα και τον Τζούλιο Γκολντόνι. Ενδιαφέρθηκε από τα παιδικά του κιόλας χρόνια για το θέατρο. Το 1723, o πατέρας του τον έστειλε στο αυστηρό Κολέγιο Ghislieri στην Παβία, ωστόσο ο Γκολντόνι περνούσε το χρόνο του διαβάζοντας αρχαίες ελληνικές και λατινικές κωμωδίες. Είχε αρχίσει ήδη να γράφει: εξαιτίας ενός ποιήματος-λίβελου και της επίσκεψής του σε τοπικό οίκο ανοχής, αποβλήθηκε από τη σχολή και έφυγε από την πόλη το 1725. Σπούδασε νομική στο Ούντινε και πήρε το πτυχίο του στη Μοδένα.
Παρότι εργάστηκε ως γραμματέας και σύμβουλος, επέστρεψε στη Βενετία και αφιερώθηκε στη συγγραφή έργων και στη διαχείριση θεάτρων. Το 1731, πέθανε ο πατέρας του κι ένα χρόνο αργότερα έφυγε για το Μιλάνο και τη Βερόνα, όπου ο θεατράνθρωπος Τζιουζέπε Ίμερ τον βοήθησε να γίνει κωμικός ποιητής, ενώ τον γνώρισε και με τη μελλοντική του σύζυγο, Νικολέτα Κόνιο, με την οποία επέστρεψε στη Βενετία μέχρι το 1743
Θεατρική σταδιοδρομία
Στο ιταλικό θέατρο εμφανίστηκε με την τραγωδία Amalasunta στο Μιλάνο, το οποίο αποτέλεσε θεατρική και οικονομική αποτυχία. Ο διευθυντής της όπερας του τόνισε ότι στη Γαλλία ο συγγραφέας θα έπρεπε να προσπαθήσει να ευχαριστήσει το κοινό, αλλά στην Ιταλία έπρεπε να συμβουλευτεί και να ευχαριστήσει τα μέλη του θιάσου. Έπειτα από αυτό, ο Γκολντόνι έκαψε το χειρόγραφο του έργου. Το επόμενο έργο του με τίτλο Belisario (1734) είχε μεγαλύτερη επιτυχία. Ταυτόχρονα, έγραφε λιμπρέτα για όπερα, ενώ υπηρέτησε ως πνευματικός διευθυντής της βενετσιάνικης όπερας San Giovanni Grisostomo.
Σύντομα ανακάλυψε ότι είχε μεγαλύτερο ταλέντο στην κωμωδία, ενώ συνειδητοποίησε ότι η ιταλική σκηνή χρειαζόταν μια μεγάλη ανανέωση. Υιοθέτησε ως πρότυπό του το Μολιέρο και το 1738 παρουσίασε την πρώτη του κωμωδία, με τίτλο L'uomo di mondo. Ακολούθησαν μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά του έργα, στα οποία διαφαινόταν το ιδιαίτερο στυλ γραφής του που συνδύαζε το ύφος του Μολιέρου και τη δυναμική της Κομέντια ντελ άρτε, προσθέτοντας παράλληλα τή δική του προσωπική πινελιά.
Μετά το 1748, ο Γκολντόνι συνεργάστηκε με το συνθέτη Μπαλτασάρε Γκαλούπι, συνεισφέροντας σημαντικά στην ανάπτυξη της Όπερα μπούφα. Στις κωμωδίες του που ακολουθούσαν αυτή τη φόρμα, ο Γκολντόνι ενσωμάτωσε χαρακτήρες της Κομέντια ντελ άρτε με αναγνωρίσιμα στοιχεία από την σύγχρονή του πραγματικότητα, συνήθειες και χαρακτήρες της μεσαίας τάξης και της καθημερινότητας της Βενετίας.
Το 1761, εξαιτίας της διαμάχης του με το συγγραφέα Κάρλο Γκότζι, ο οποίος τον κατηγόρησε ότι στέρησε από το Ιταλικό θέατρο την ποίηση και τη φαντασία, μετακόμισε αγανακτισμένος στο Παρίσι, όπου έγινε δεκτός στην Αυλή και τέθηκε υπεύθυνος του Ιταλικού Θεάτρου. Έμεινε στη Γαλλία μέχρι το τέλος της ζωής του, γράφοντας στα γαλλικά τα έργα του και τα Απομνημονεύματά του. Υπήρξε ιδιαίτερα δημοφιλής στη χώρα. Όταν αποσύρθηκε στις Βερσαλλίες, δεχόταν σύνταξη από τον ίδιο το Βασιλιά, την οποία έχασε μετά τη Γαλλική Επανάσταση, αλλά αποδόθηκε ξανά στη σύζυγό του μετά το θάνατό του.
Μοτίβα στο έργο του Γκολντόνι
Τα έργα που γράφτηκαν όσο ο συγγραφέας ήταν στην Ιταλία δεν έχουν θρησκευτικό ή εκκλησιαστικό θέμα ούτε εκφράζουν σκέψεις για το θάνατο ή τη μετάνοια, κάτι που προκαλεί εντύπωση λόγω της αυστηρής καθολικής ανατροφής του Γκολντόνι. Μετά τη μετοίκησή του στη Γαλλία, η θέση του έγινε πιο ξεκάθαρη, καθώς τα έργα του είχαν έντονο αντι-εκκλησιαστικό τόνο και συχνά σατίριζαν την υποκρισία των μοναχών και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.
Ο Γκολντόνι ενδιαφερόταν για τις σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους, τη φιλοσοφία, το κίνημα του Ουμανισμού, ενώ ασκούσε κριτική στην αλαζονεία, στην αδιαλλαξία και την κατάχρηση εξουσίας. Συχνά σατίριζε τους υπερόπτες ευγενείς και τους φτωχούς που δεν είχαν τιμιότητα και αξιοπρέπεια.
~ ~ ~ ~ ~
Ο ιδιοφυής δραματουργός Κάρλο Γκολντόνι, που εκσυγχρόνισε την καθιερωμένη ιταλική Commedia dell’arte, αντικαθιστώντας τους χαρακτήρες που ανέβαιναν επί σκηνής φορώντας μάσκες με περισσότερο ρεαλιστικούς χαρακτήρες, τη χαλαρά δομημένη και επαναλαμβανόμενη δράση με περισσότερο συμπαγείς πλοκές και την προβλέψιμη φάρσα με ένα νέο χαρούμενο και αυθόρμητο πνεύμα.
Για τις καινοτομίες του αυτές θεωρείται ο θεμελιωτής της ιταλικής ρεαλιστικής κωμωδίας. Ο Γκολντόνι διάβαζε από νωρίς κωμωδίες που βρίσκονταν στη βιβλιοθήκη του πατέρα του. Το 1721, σε ηλικία μόλις 14 ετών, το σκάει από το σχολείο. Επιστρέφοντας στο αυστηρό Κολέγιο Ghislieri στην Παβία, διαβάζει κωμωδίες των Plautus, Terence και Αριστοφάνη. Αργότερα, ακολουθεί τις σπουδές του στα γαλλικά προκειμένου να διαβάσει Μολιέρο.
Η συγγραφή μιας σάτιρας για τις γυναίκες της πόλης, τον αποβάλλει από το σχολείο του. Διστακτικά ξεκινά σπουδές στη Νομική στο πανεπιστήμιο της Παβία. Παρότι εξάσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου στη Βενετία (1731–33) και την Πίζα (1744–48), η πραγματική του αγάπη ήταν τα έργα που έγραφε για το Teatro San Samuele στη Βενετία. Το 1748, συμφωνεί να γράψει για την εταιρεία Teatro Sant’Angelo του Βενετσιάνου ηθοποιού-μάνατζερ Girolamo Medebac.
Παρότι τα πρώιμα έργα του Γκολντόνι ισορροπούν μεταξύ του παλιού και του νέου στιλ, πρώτος απορρίπτει τις μάσκες από τους χαρακτήρες, αντικαθιστώντας τες με εξατομικευμένα πρόσωπα. Την περίοδο 1750–51, δημιούργησε ορισμένα από τα καλύτερα έργα του, με τα I pettegolezzi delle donne (Κουτσομπολιό Γυναικών), στη βενετσιάνικη διάλεκτο, Il bugiardo (Ο Ψεύτης, 1922), γραμμένο στο στιλ της commedia dell’arte και Il vero amico (Ο Αληθινός Φίλος), να ξεχωρίζουν. Από το 1753 μέχρι το 1762, ο Γκολντόνι γράφει για το Teatro San Luca (τώρα Teatro Goldoni).
Η commedia dell’arte βρίσκεται πλέον πίσω του. Σημαντικό έργο της περιόδου είναι το La locandiera. Ευρισκόμενος σε αντιπαράθεση με τον θεατρικό συγγραφέα Πιέντρο Κιάρι, τον οποίο σατίριζε στο I malcontenti, ο Γκολντόνι δέχτηκε την επίθεση του Carlo Gozzi, που ήταν προσκολλημένος στην commedia dell’arte, ο οποίος τον κατήγγειλε σε ένα σατιρικό ποίημα το 1757, και στη συνέχεια γελοιοποίησε και τον Γκολντόνι και τον Κιάρι στην κωμωδία L’amore delle tre melarance «Η Αγάπη των Τριών Πορτοκαλιών».
Το 1762, ο Γκολντόνι εγκαταλείπει τη Βενετία για το Παρίσι για να διευθύνει την Comédie-Italienne. Εκεί ξαναγράφει όλα του τα έργα από τα γαλλικά για το βενετσιάνικο κοινό: το γαλλικό L’Éventail (1763) μετατράπηκε στα ιταλικά στο εξαιρετικό Il ventaglio (Ο Θαυμαστής, 1907). Αποσύρεται το 1764 προκειμένου να διδάξει ιταλικά στις πριγκίπισσες των Βερσαλλιών. Το 1783, αρχίζει να γράφει τα περίφημα Απομνημονεύματά του στα γαλλικά. Μετά τη Γαλλική Επανάσταση, η σύνταξή του καταργήθηκε και τελικά πέθανε στις 6 Φεβρουαρίου1793 στην απόλυτη ανέχεια.
Σχόλια