 |
| Ενας από τους δέκα οικίσκους που είχαν χτιστεί στα μέσα της δεκαετίας του 1920 στο σανατόριο του Ασβεστοχωρίου. |
Από το kathimerini.gr / ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ
Η περίπτωση του σανατορίου στο Ασβεστοχώρι, στους πρόποδες του Χορτιάτη, κοντά στη Θεσσαλονίκη, είναι αξιοπρόσεκτη και όχι μόνο για τους προφανείς λόγους. Εκεί, ίσως και σε απόλυτη πρωτοτυπία, αναπτύχθηκε γύρω από το σανατόριο, ως συγκοινωνούν δοχείο, η Φυματιούπολη, μια συστάδα από οικίσκους και παραπήγματα, που στη διάρκεια του Μεσοπολέμου και ώς τα πρώτα χρόνια μετά τον πόλεμο φιλοξενούσε πλήθος ασθενών. Είναι μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα παράμετρος της ιστορίας της φυματίωσης, η οποία για πολλές δεκαετίες είχε πολλά θύματα και δημιουργούσε συνθήκες κοινωνικού αποκλεισμού για τους νοσούντες. Μια έκθεση φωτογραφικών και άλλων τεκμηρίων φωτίζει αυτήν την περίπτωση, που συνδέεται με την ιατρική και κοινωνική ιστορία, αλλά όχι μόνον. Ο Γιάννης Καλλιαρέκος, ο οποίος εργάζεται στην Ιατροδικαστική Υπηρεσία Θεσσαλονίκης, είναι ο επιμελητής της έκθεσης που παρουσιάζεται στο Κέντρο Ιστορίας του Δήμου Θεσσαλονίκης έως τις 30 Ιουνίου.
Η έκθεση με τίτλο «Από το Ασυλο Φυματιόντων στο Νοσοκομείο Γ. Παπανικολάου - Το σανατόριο, η απομόνωση, η Φυματιούπολη, ο αποστιγματισμός» γίνεται με τη συνδρομή του Γενικού Νοσοκομείου Γ. Παπανικολάου, του Δήμου Πυλαίας-Χορτιάτη, της κοσμητείας της Σχολής Επιστημών Υγείας του ΑΠΘ και της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Θεσσαλονίκης. Η φυματίωση έφερε κοινωνικό στίγμα και για τον λόγο αυτόν η ιστορία της Φυματιούπολης μάλλον αποσιωπήθηκε. Είναι ωστόσο μια ιστορία «ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα λόγω των πολλαπλών αναγνώσεων που επιδέχεται (ιατρική, κοινωνική, πολιτική, ψυχολογική, ανθρωπολογική)», λέει ο Γιάννης Καλλιαρέκος. «Μοναδική επίσης βιβλιογραφικά, γιατί κανένα σανατόριο ανά τον κόσμο δεν εμφανίζει το δίπολο ιδρύματος και Φυματιούπολης ως συγκοινωνούντα δοχεία». Το σανατόριο στο Ασβεστοχώρι ιδρύθηκε περί το 1920 και αμέσως μετά άρχισε η ανάπτυξη της Φυματιούπολης.
Η σχέση ανάμεσα στο σανατόριο και στον οικισμό παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς η διατροφή και η νοσηλεία των ασθενών στους οικίσκους, που το 1928 έφταναν τους 45, ήταν υποχρέωση ή προσφορά του σανατορίου. Η έκθεση φωτίζει την οργάνωση της κοινότητας, τα ήθη και τη συμπεριφορά, τα ακραία φαινόμενα κοινωνικού εξοστρακισμού και την αφομοίωση των ασθενών από τα τέλη δεκαετίας του ’40 και μετά, έπειτα από τη διάδοση της θεραπείας με στρεπτομυκίνη. Το 1948 είχε δοθεί συναυλία στο Βασιλικό Θέατρο με τον βιολιστή και αρχιμουσικό Βύρωνα Κολάση και την πιανίστα Βάσω Δεβετζή κατά του στίγματος. Η πρώην Φυματιούπολη έχει μετονομαστεί σε Εξοχή και ανήκει στον Δήμο Πυλαίας-Χορτιάτη.
Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης, Μέγαρο Μπίλλη (πλ. Ιπποδρομίου)
Σχόλια