Το σημείωμα αυτό θα μπορούσε να αρχίζει με ένα κουίζ. Γιατί όχι; Ας το τολμήσουμε. Ποια ευρωπαϊκή Πολιτεία, ήδη από το 1801 είχε συμπεριλάβει στο σύνταγμά της τις εξής αρχές: Λαϊκή κυριαρχία χωρίς κανέναν αποκλεισμό. Καθολική ψηφοφορία. Εμμεση εκλογή των κυβερνώντων από εκλέκτορες. Επαγρύπνηση και έλεγχος της εξουσίας και της Δικαιοσύνης. Σεβασμός στη θρησκεία – μπήκε, ωστόσο, σε συζήτηση η εκκλησιαστική περιουσία για το πώς θα μπορούσε να διατεθεί για καλύτερη δημόσιο όφελος. Μην πάει το μυαλό σας και πολύ μακριά. Είναι το πρώτο σύνταγμα της Επτανήσου Πολιτείας, το επονομαζόμενο «Onoranda», δηλαδή του πρώτου ελληνικού κράτους στην Ιστορία του Ελληνισμού, αν και βρισκόταν υπό την επικυριαρχία Οθωμανών και Ρώσων.
Οι Επτανήσιοι βρήκαν αυτό το σύνταγμα ελλιπές και δημιούργησαν ένα καινούργιο το 1803. Ανάμεσα στους διαμορφωτές του συντάγματος, ο Ιωάννης Καποδίστριας, που διετέλεσε και υπουργός Εξωτερικών της Επτανήσου Πολιτείας. Με αυτό το σύνταγμα καθιερώνονται: Η ενότητα της Επτανήσου Πολιτείας. Η ελληνική εθνικότητα, στην προοπτική της απελευθέρωσης όλης της Ελλάδας. Η αντιπροσωπευτική κοινοβουλευτική δημοκρατία. Η κατοχύρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων – το μέγιστο χρονικό διάστημα κράτησης ήταν δύο μέρες, αν δεν είχε αποδειχτεί η ενοχή του κρατούμενου (και αν πάει το μυαλό σας στον κ. Δένδια, καλά κάνει). Η ανεξιθρησκία. Το Δικαστήριο Ενόρκων. Η δίωξη της πολιτικής και κοινωνικής διαφθοράς. Η πολιτογράφηση των ξένων και η απόκτηση ιθαγένειας έπειτα από 10 ή 5 χρόνια μόνιμης κατοικίας.
Πώς εξηγείται αυτό το θαύμα, όταν η υπόλοιπη Ελλάδα ήταν αναλφάβητη και βουτηγμένη στο σκοτάδι; Από το 1202 τα Επτάνησα ήταν ενετική κτήση, άρα οι Επτανήσιοι εντάχθηκαν στα καλά και τα κακά της ευρωπαϊκής πορείας. Σπούδαζαν κυρίως στην Ιταλία και τη Γαλλία και επιπλέον ήταν ποντοπόροι έμποροι, σπουδαίοι ναυτικοί και είχαν έρθει σε επαφή με πολλούς διαφορετικούς πολιτισμούς. Εχοντας πλήρη ελληνική συνείδηση, κάποιοι ριζοσπάστες ήθελαν να επαναφέρουν των δωδεκαθεϊσμό και, καθώς οι ίδιοι βρίσκονταν σε κτηνώδη κατοχή, ήταν λογικό να ασπαστούν τις ιδέες του Διαφωτισμού και να γίνουν ένθερμοι υποστηρικτές της Γαλλικής Επανάστασης, στην οποία πιθανότατα πήραν μέρος. Και όταν ο Ναπολέων κατακτά τα Επτάνησα και διώχνει τους Ενετούς, δημιουργείται στα Επτάνησα μια «μίνι Γαλλική Επανάσταση».
Τα δύο χρόνια που κράτησε η γαλλική κατοχή (1797-1799), οι ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης ρίζωσαν και αυτό φαίνεται από τα κείμενα των πρώιμων ριζοσπαστών. Τη σκυτάλη της νέας κατοχής με τη μορφή της επικυριαρχίας παίρνουν οι Ρώσοι και οι Οθωμανοί, δημιουργώντας ένα ημιανεξάρτητο κράτος (πάντως πολύ πιο ανεξάρτητο από τη σημερινή Ελλάδα της τρόικας). Οι Γάλλοι ξαναέρχονται, ως αυτοκρατορικοί πια αυτή τη φορά (1807-1809), για να εκδιωχθούν σταδιακά από τους Αγγλους (1809-1818). Η Επτάνησος Πολιτεία τέθηκε υπό την προστασία των ιμπεριαλιστών και έγινε προτεκτοράτο μέχρι το 1864, οπότε τα Επτάνησα ενώθηκαν με την Ελλάδα, πράγμα που δεν έγινε ποτέ με την Κύπρο.
Οι ριζοσπάστες είναι το πρώτο κόμμα αρχών στην Ελλάδα που πάλεψε με συνέπεια πάνω από μισό αιώνα τον κατοχικό ζυγό, αγωνίστηκε για κοινωνική δικαιοσύνη και εθνική ολοκλήρωση (πολλοί Επτανήσιοι ήταν Φιλικοί και ακόμα πιο πολλοί πήραν μέρος στην Επανάσταση του ’21). Το κίνημα αυτό είχε επηρεαστεί από τον Ρήγα και τον Κοραή, από τους Σεν-Σιμόν, Φουριέ, Οουεν, Προυντόν και Ματσίνι. Ολα αυτά αφομοιώθηκαν δημιουργικά, προσαρμόστηκαν στις ανάγκες της κοινωνίας και δημιούργησαν τον πρώτο εγχώριο σοσιαλισμό την ίδια στιγμή που διαμορφωνόταν και στην Ευρώπη. Είναι απορίας άξιο γιατί αυτό το τόσο μεγάλο κίνημα είναι ξεχασμένο, ακόμα και από τους ίδιους τους Επτανήσιους, που δεν κάνουν τίποτα για να αναδείξουν το έργο τους, ενώ είναι σίγουρο πως οι απόγονοι των ριζοσπαστών, εγγόνια και δισέγγονα, θα ζουν ακόμα στα ίδια μέρη.
Η μνημόνευση των ριζοσπαστών έχει αφεθεί σε μεμονωμένους ερευνητές, ενώ θα έπρεπε να υπήρχε πανεπιστημιακή σχολή, εξειδικευμένη σε αυτές τις σπουδές. Θα αναφερθώ μόνο σ’ ένα έργο που εκδόθηκε στο Αργοστόλι από τον Σύνδεσμο Φιλολόγων Κεφαλονιάς-Ιθάκης: «Η Επτανησιακή Πολιτική Σχολή των Ριζοσπαστών» του Σπύρου Λουκάτου, σε επιμέλεια Πέτρου Πετράτου. Ενα έξοχο βιβλίο, που ερευνά ψύχραιμα το βάθος της σκέψης των ριζοσπαστών, η οποία είναι επίκαιρη όσο ποτέ, στην εποχή του άδειου πολιτικού λόγου, των τηλεπολιτικών και απατεώνων.
* Κεφαλονίτικη κατάρα που υποδηλώνει την κτηνωδία των ιμπεριαλιστών. Και είναι μύθος πως οι Εγγλέζοι παραχώρησαν τα Ιόνια στην Ελλάδα. Με τον βασιλιά Γεώργιο Α΄ είχαν κυριαρχήσει σε όλη την Ελλάδα. Η κατοχή της Επτανήσου συνεχιζόταν με το Παλάτι.
perkor29@gmail.com
Ακούστε επίσης
Ο Περικλής Κοροβέσης μιλά στο keep-life
Σχόλια