Από το efsyn.gr / ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΟΥ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟΥ / του Περικλή Κοροβέση
Οποιοι άνθρωποι παρακολουθούν συστηματικά τα τεκταινόμενα στον κόσμο και έχουν τη δυνατότητα να έχουν πρόσβαση σε μια σωστή και έγκυρη πληροφόρηση, πράγμα εξαιρετικά δύσκολο στις μέρες μας -δεδομένου ότι πληροφόρηση και σύστημα είναι το ίδιο πράγμα- καταλήγουν αβίαστα στο συμπέρασμα πως αυτοί που μας κυβερνούν είναι οι παράφρονες της εξουσίας. Η εξουσία είναι μια αρρώστια που καθιερώνει ένα απόλυτο και απεριόριστο εγώ, έξω από την κοινωνία και πάνω από την κοινωνία, ένας καρκίνος δηλαδή, που διαβρώνει την κοινωνία μέχρι να την αποσυνθέσει τελείως. Να πάρουμε για παράδειγμα το περιβάλλον. Δεν υπάρχει διεθνές συνέδριο που να μη διαπιστώνει πια πως η καταστροφή του πλανήτη δεν είναι θέμα επιστημονικής φαντασίας, αλλά η άμεση προοπτική του. Πρέπει εδώ και τώρα να ληφθούν μέτρα και να μειωθούν οι εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα.
Για να ισορροπήσει η Γη χρειάστηκαν τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια. Με την αδηφάγα ανάπτυξη του καπιταλισμού τα τελευταία εκατό χρόνια αυτή η ισορροπία κλονίζεται. Οι ίδιες οι αναπτυγμένες βιομηχανικά χώρες δεν καταλαβαίνουν πως η ίδια η ανάπτυξή τους στηρίζεται σε ένα ναρκοπέδιο, που οι ίδιες έφτιαξαν γιατί ήταν κερδοφόρο, για τους λίγους βέβαια. Οι πολλοί δεν μετρούν γιατί εύκολα χειραγωγούνται. Οσο οι άνθρωποι βλέπουν τηλεόραση, ο καπιταλισμός μπορεί να κοιμάται ήσυχα. Δύσκολα ένας άνθρωπος θα μπορέσει να καταλάβει πως αν κλείσει την τηλεόραση θα έχει καλύτερη πληροφόρηση. Αν ψάξει τον εαυτό του και μιλήσει με τον γείτονα ή αν πάρει ένα βιβλίο και το διαβάσει μπορεί να βρει μια διέξοδο. Αλλά και στο βιβλίο χρειάζεται προσοχή. Υπάρχουν βιβλία-απάτες, βιβλία-εμπορεύματα και βιβλία ευχαρίστησης ή γνώσης.
Ποιος όμως μας δίνει την εγγύηση; Σίγουρα όχι η κριτική. Εκτός από σπάνιες περιπτώσεις σημαντικών πνευματικών ανθρώπων που καταλαβαίνουν την αξία ενός βιβλίου και το προτείνουν -πολύτιμη βοήθεια για τον αναγνώστη-, η κριτική εν γένει είναι ένα είδος «Αδώνιδος Γεωργιάδη», με κουλτουρέ ένδυμα που υπηρετεί κυκλώματα και εκδότες, με το αζημίωτο βέβαια. Και γι’ αυτό έχουμε αρκετές μαρτυρίες. Εγγύηση του καλού βιβλίου είναι ο εκδότης. Ο ανεξάρτητος μικρός εκδότης που βλέπει το βιβλίο σαν ένα πολύτιμο κοινό αγαθό και όχι σαν εμπόρευμα. Πράγμα που σημαίνει πως διαθέτει αναπτυγμένα κριτήρια, διαλέγει τους κατάλληλους συνεργάτες και πριν βγει το βιβλίο περνάει από σαράντα κύματα. Τέτοιοι εκδοτικοί οίκοι υπάρχουν σ’ όλο τον κόσμο. Θα σταθούμε μονάχα στις εκδόσεις «Pantheon Books» του θρυλικού εκδότη Αντρέ Σιφρίν, που πέθανε πρόσφατα, και από το βιβλίο του «Εκδόσεις χωρίς εκδότες» (Εκδόσεις «Πόλις»), μάθαμε καλά πώς λειτουργεί ο καπιταλισμός στο βιβλίο.
Στα καθ’ ημάς έχουμε μια καλή παράδοση ανεξάρτητων εκδοτικών οίκων (κυρίως από τους ανθρώπους της Αριστεράς), αλλά και τώρα υπάρχουν μη εμπορικοί εκδότες που μας δίνουν βιβλία τα οποία μας ανοίγουν τα μάτια. Και γι’ αυτό τούς είμαστε ευγνώμονες. (Να περιμένουμε κάποια διατριβή γι’ αυτό;) Εγώ θα σταθώ αυθαιρέτως στις εκδόσεις «Βιβλιοπέλαγος» με αφορμή το πρόσφατο βιβλίο που κυκλοφόρησε για τον Καστοριάδη*. Είναι μια δουλειά που έχουν κάνει τρεις πανεπιστημιακοί. Ο Γιώργος Ν. Πολίτης, η Καλλιόπη Κατσιφαρέα και η Μαρία Κλη. Στην ουσία πρόκειται για μια ανθολόγηση των βασικών σκέψεων του Καστοριάδη, με τη μορφή ενός ιδιόρρυθμου λεξικού. Πρωτότυπη και έξυπνη δουλειά, που σε εισάγει στο έργο του μεγάλου στοχαστή.
Στο παράρτημα υπάρχει μια συζήτηση-συνέντευξη του Καστοριάδη με τους Γρηγόρη Τσιλιμαντό, Αργύρη Μουρατίδη και με τη μεσολάβηση του μπαρμπα-Γιάννη Ταμτάκου που ήταν παρών στη συζήτηση η οποία έγινε στην Τήνο τον Αύγουστο του 1990 και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Εκτός Νόμου» τον Σεπτέμβρη του ίδιου έτους (έκδοση της «Ενωσης Αναρχικών Θεσσαλονίκης»). Εκτός από τον γοητευτικό λόγο του Καστοριάδη, διαγράφεται και η προσωπικότητά του. Ενας άνθρωπος προσιτός, χωρίς φανφάρες, αλλά με δυνατά επιχειρήματα. Πέρασαν 23 χρόνια από τότε. Ηδη το έργο του Καστοριάδη είχε σχεδόν ολοκληρωθεί. Και εν τούτοις ο ίδιος ήταν σχεδόν άγνωστος στην Ελλάδα, ενώ ήταν μια παγκόσμια αναφορά. Η σταλινική Αριστερά είτε του Κύρκου είτε του Φλωράκη δεν χρειαζόταν να σκεφτεί και να αναλογιστεί. Και φυσικά, γιατί να διαβάσει Καστοριάδη;
* «Εννοιες και Οροι του Κορνήλιου Καστοριάδη». Και εδώ ας μνημονεύσουμε τον εκδότη: Μιχάλης Πρωτοψάλτης.
perkor29@gmail.com
Σχόλια