Από το efsyn.gr / Weekend Stories / Της Μαριαλένας Σπυροπούλου Ψυχολόγου - ψυχοθεραπεύτριας
Ενας κοιμισμένος λαός αδυνατεί να πάρει την ευθύνη για τη ζωή ή τον θάνατο και βρίσκει παρηγοριά στον φόβο και τα δάκρυα που του σερβίρουν.
«Δεν σου κρύβω ότι έχει επανέλθει ο φόβος μου για τους γύφτους, μετά το τελευταίο περιστατικό», μου λέει μια γιαγιά που κρατά τον εγγονό της στις κούνιες, «κάθε φορά που βλέπω καρότσα, τον τραβώ μη μου τον κλέψουν»… Αναρωτιέμαι πόσες γενιές δεν μεγάλωσαν με τον φόβο της αρπαγής από τον γύφτο… Τις τελευταίες μέρες πάλι συζητείται εντόνως ότι μας ψεκάζουν. Αρκετοί είναι αυτοί που κοιτούν τον ουρανό για να δουν τι σόι πράγμα είναι αυτή η γραμμή που υπάρχει και γιατί δεν εξατμίζεται. «Να, αυτό δεν είναι καύσιμα αεροπλάνου», λέει μια περαστική στη φίλη της, «δεν το βλέπεις και εσύ ότι δεν είναι ψέμα, μας ψεκάζουν», συμπληρώνει το επιχείρημά της.
Στην τηλεόραση πριν από μερικές ημέρες υπήρχε αποκλειστική η είδηση για μια εικόνα της Παναγίας που βρίσκεται σε ένα μοναστήρι και άρχισε να κλαίει. Τρομαγμένοι όλοι μαζεύτηκαν να δουν το θαύμα και κατέληξαν στο ότι για να κλαίει η Παναγία μάς περιμένουν δεινά…
«Οι ιστορίες που μας αποκοιμίζουν είναι αυτές που μας κρατούν ξύπνιους», λέει η Γαλλίδα ψυχαναλύτρια Μάρθα Ρομπέρτ, αναφερόμενη στα παραμύθια. Τα παραμύθια, αρχικά για ενήλικες, και έπειτα ως μετεξέλιξη ιστορίες για μικρά παιδιά, είναι ιστορίες τρόμου. Τα δάση, οι μάγοι, τα κακά στοιχειά, το δηλητήριο, ο αιώνιος ύπνος, το θαύμα, οι νεράιδες, οι μικροί και αδύναμοι ήρωες έναντι των κακών και δυνατών, η ομορφιά και η δικαιοσύνη που δοκιμάζονται από την κακία και τη ζήλια, οι ανθρωπόμορφοι λύκοι και οι νεαρές θηλυκές υπάρξεις είναι μερικά από τα στοιχεία που συναντάμε διαχρονικά στα παραμύθια. Είναι η επιχείρηση –συνειδητή και ασυνείδητη- μιας λογοτεχνικής, προφορικής πρώτα και έπειτα γραπτής, προσπάθειας να συμφιλιωθούν οι άνθρωποι, μικροί και μεγάλοι με τα τέρατα που κουβαλούν μέσα τους. Ο φόβος και αυτό που πυροδοτεί τον φόβο δεν βρίσκονται έξω από την ψυχή του ανθρώπου. Από την πρώτη στιγμή που γεννιόμαστε ερχόμαστε αντιμέτωποι με μια σειρά από έντονα αντιφατικά συναισθήματα, όπως επιθυμία για ένωση αλλά και για καταστροφή, και έναν φόβο να κρέμεται πάνω από τα κεφάλια μας μη μας πάρουν είδηση και μας αφανίσουν. Τα παραμύθια είναι το καλύτερο φάρμακο για να εκφραστούν αυτοί οι φόβοι και να διοχετευτούν σε έναν κακό ήρωα, δίνοντας τη δυνατότητα στο παιδί να διαπραγματευτεί το άγχος του και να συμφιλιωθεί μαζί του. Παίζοντας με τους φόβους μας τούς κάνουμε συντρόφους. Γι” αυτό τα νανουρίσματα και οι τρυφεροί μύθοι της παιδικής ηλικίας μάς κρατούν ξύπνιους. Μας κρατούν σε ψυχική εγρήγορση, μας μεγαλώνουν, μας ωριμάζουν, μας κάνουν να έχουμε καλύτερη θέα όλων των ψυχικών μας δωματίων.
Σήμερα, την ίδια στιγμή που οι ψεκασμοί, οι γύφτοι και οι Παναγίες που κλαίνε καλά κρατούν, οι ενήλικες αφηγούνται στα παιδιά τους παραμύθια φιλτραρισμένα, με πολιτικώς ορθό τρόπο, στραγγισμένα από τους κακούς λύκους και τις μάγισσες. «Δεν το αντέχουν», λένε πολλές μαμάδες, και «βλέπουν εφιάλτες τα παιδιά μας», χωρίς να έχουν ποτέ αναρωτηθεί εάν τα παιδάκια τους έτσι κι αλλιώς βλέπουν εφιάλτες…
Αφήνοντας απέξω το κακό κομμάτι από τη δική μας ψυχή το τοποθετούμε σαν φόβο και σαν αγωνία μη διαχειρίσιμη σε έναν εξωτερικό παράγοντα. Τι είναι αυτό ακριβώς που φοβόμαστε από τους γύφτους; Τι λέει για τη δική μας στάση απέναντι στα παιδιά μας; Για την έλλειψη καλής ανατροφής ή και προσοχής και επιμέλειας, ώστε να προκύπτει χώρος για να παρεισφρήσει κάποιος που θα πάρει ένα παιδί, το οποίο μπορεί να είναι ήδη εγκαταλελειμμένο; Ή τι εκφράζεται σαν φόβος μέσα από τους ψεκασμούς; Οτι θα αποβλακωθούμε, έτσι σαΐνια όπως είμαστε ήδη όλοι ψυχή τε και σώματι; Ή ότι θα πεθάνουμε, μια πάγια ανθρώπινη φοβία, η οποία δεν αντιμετωπίζεται ποτέ ολοκληρωτικά εάν δεν ζήσεις και μέχρι να πεθάνεις; Και οι Παναγίες που κλαίνε; Αλλα πάγια θρησκευτικά ευρήματα να μας θυμίσουν τη μητέρα που αφήσαμε πίσω μας και την επιθετικότητα αυτής της μητέρας που μέσα από το δάκρυ της απειλεί για δεινά. Μια παρανοϊκή σκέψη που οι εκκλησίες χρησιμοποιούν κάθε λίγο και λιγάκι για να συνετίσουν το ποίμνιό τους, να επιστρέψει στους κόλπους τους, να ανάψουν κάνα κεράκι, να μπει λίγο χρήμα στο παγκάρι και τέλος πάντων καλός είναι ο φόβος να ζούμε με δαύτον. Σκυμμένοι, μόνοι, φοβισμένοι, να τρέμουμε μην ξεμυτίσει ο εχθρός από γης, αέρος και θαλάσσης και μας καταπιεί την ώρα που κοιμόμαστε. Αλλά, σε αντίθεση με τα παραμύθια που ζωντανεύουν έναν ολόκληρο ψυχικό κόσμο στα παιδιά την ώρα που κοιμούνται, τούτα εδώ τα παραμύθια και τόσα άλλα που καταδυναστεύουν του κοσμάκη την ενήλικη ζωή δεν ζωντανεύουν τίποτα θετικό. Απλά επιτείνουν έναν ύπνο ανήσυχο. Ενός ήδη κοιμισμένου λαού, ο οποίος, αδυνατώντας να πάρει την ευθύνη για τη ζωή και τον θάνατό του, βρίσκει παρηγοριά και ανακούφιση στους ψεκασμούς της ταραγμένης ψυχής του με αέρια φόβων και δακρύων. Με στόχο να διατηρήσει αυτό που ήδη επιτυγχάνεται. Να παραμείνει αιωνίως και δεισιδαιμονικώς σε ύπνο.
marialenas77@gmail.com
Σχόλια