Από το efsyn.gr / ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στον Τάσο Τσακίρογλου Φωτογραφία Μάριος Βαλασόπουλος
ΝΤΕΪΒΙΝΤ ΧΑΡΒΕΪ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης
«Το κλείσιμο της ΕΡΤ δείχνει τη δεξιά αυταρχική αντίληψη»
«Η Αριστερά είναι συντηρητική στις ιδέες της, γιατί κοιτά κοιτά στο παρελθόν»
«Ηδη από τη δεκαετία του ’70 οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές είχαν στόχο την εδραίωση του πλούτου για την κυρίαρχη τάξη και είχαν φτωχά αποτελέσματα από άποψη ανάπτυξης και ευημερίας για τους απλούς ανθρώπους» λέει στην «Εφ.Συν.» ο Βρετανός καθηγητής, ο οποίος βρέθηκε στη χώρα μας τις ημέρες που ανακοινώθηκε το λουκέτο στην ΕΡΤ.
Ποιο είναι το σχόλιό σας για τον «αιφνίδιο θάνατο» που επέβαλε η κυβέρνηση στην ΕΡΤ;
Οπως και οι περισσότεροι, έτσι και εγώ ένιωσα σοκ. Είναι σημείο των καιρών, όταν μια κυβέρνηση αυθαίρετα και αυταρχικά διακόπτει κατά βούληση τη λειτουργία μέσων ενημέρωσης. Είναι ένα τρομακτικό γεγονός. Είναι η πρώτη φορά που γίνεται κάτι τέτοιο. Είναι χαρακτηριστικό ότι το μόνο κόμμα που υποστήριξε αυτή την κίνηση ήταν η Χρυσή Αυγή. Πρόκειται για τη δεξιά αυταρχική αντίληψη. Φυσικά και υπήρχαν προβλήματα με την ΕΡΤ, τα οποία έπρεπε να αντιμετωπιστούν, αλλά σε καμία περίπτωση δεν ήταν αυτός ο ενδεδειγμένος τρόπος. Η αντίδραση του κόσμου είναι πολύ ενθαρρυντική, διότι μια εθνική ραδιοτηλεόραση έχει συμβολικό χαρακτήρα για το δημόσιο και λαϊκό συμφέρον.
Η τρικομματική κυβερνά με Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου, συνεχίζοντας ένα πρόγραμμα που έχει αποτύχει πλήρως, όπως παραδέχτηκε πρόσφατα το ΔΝΤ. Τι λέτε γι” αυτό;
Πρέπει να κάνουμε μια διάκριση μεταξύ της επιτυχίας ενός προγράμματος από την οπτική της ταξικής κυριαρχίας και των ταξικών προνομίων και της επιτυχίας ενός προγράμματος που έχει στόχο την ευημερία των πολιτών. Σίγουρα αυτό το πρόγραμμα δεν βελτιώνει τις συνθήκες ζωής των πολιτών. Εάν όμως το δείτε ταξικά, θα αντιληφθείτε ότι είναι εξαιρετικά επιτυχημένο για τους πλούσιους και τους ισχυρούς και αυτό δεν συμβαίνει μόνο στην Ελλάδα, αλλά σ” ολόκληρο τον καπιταλιστικό κόσμο, όπου οι κυρίαρχες τάξεις εδραιώνουν την εξουσία τους στη διάρκεια αυτής της κρίσης. Πάρτε για παράδειγμα τις ΗΠΑ, όπου αυτή η κρίση χρησιμοποιείται για ταξικούς σκοπούς και αυτό γίνεται με μεγάλη επιτυχία, καθώς, όπως δείχνουν όλα τα στοιχεία, οι ανώτερες τάξεις είναι σε καλύτερη μοίρα τώρα απ” ό,τι ήταν πριν από την κρίση.
Εχετε γράψει ότι η άνιση κατανομή εισοδήματος δεν αποτελεί απλώς ένα υποπροϊόν της σημερινής κρίσης, αλλά αποτέλεσε καταστατική αρχή για τις κυρίαρχες ελίτ. Είναι έτσι;
Ναι. Νομίζω ότι σ” ολόκληρο τον καπιταλιστικό κόσμο ήδη από τη δεκαετία του ’70 οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές είχαν στόχο την εδραίωση του πλούτου για την κυρίαρχη τάξη και είχαν φτωχά αποτελέσματα από άποψη ανάπτυξης και ευημερίας για τους απλούς ανθρώπους. Ωστόσο, έπεισαν ότι αποτελούν τη μοναδική λύση, με τη Μάργκαρετ Θάτσερ στην εμπροσθοφυλακή και με τη βοήθεια του ελέγχου στα ΜΜΕ. Το είδατε αυτό και στην περίπτωση της ΕΡΤ.
Πιστεύετε ότι υπάρχει ένας εσωτερικός δεσμός ανάμεσα στον νεοφιλελευθερισμό και στον αυταρχισμό;
Δεν νομίζω ότι μπορεί ο νεοφιλελευθερισμός να είναι βιώσιμος χωρίς τελικά να μετατραπεί σε ένα είδος αστυνομικής επιτήρησης. Γνωρίζετε τη διατύπωση του Γκράμσι για τη διακυβέρνηση μέσω της απόσπασης της συναίνεσης. Στην αρχή αυτή η μέθοδος ήταν πολύ αποτελεσματική. Ομως όσο η συναίνεση καταρρέει, όπως τώρα με την κρίση, βλέπουμε όλο και μεγαλύτερη επιτήρηση, αστυνόμευση και στρατιωτικοποίηση. Βλέπουμε τη διακυβέρνηση να γίνεται όλο και πιο αυταρχική. Αλλάζει το σχέδιο.
Βλέπουμε μιαν αυταρχική δημοκρατία.
Ναι. Εχουμε μιαν αυταρχική δημοκρατία.
Πως κρίνετε τη μέχρι τώρα πολιτική των κυρίαρχων ελίτ σε Ευρώπη και ΗΠΑ;
Οι ΗΠΑ είναι αρκετά διαφορετικές από την Ευρώπη. Είναι περισσότερο διχασμένες ανάμεσα στις έννοιες της επεκτατικής πολιτικής και της λιτότητας. Και φυσικά οι Ρεπουμπλικάνοι είναι υπέρ της λιτότητας, ενώ ο Ομπάμα προσπάθησε να εφαρμόσει μια περισσότερο επεκτατική οικονομική πολιτική, έστω και πολύ μετριοπαθώς για τα μέτρα του κεϊνσιανισμού.
Αντίθετα στην Ευρώπη, που καθοδηγείται από τη Γερμανία, υπάρχει μεγαλύτερη συναίνεση πάνω σε μια πολιτική λιτότητας. Παγκοσμίως έχουμε μια κατάσταση όπου το μισό του κόσμου βρίσκεται υπό τη λιτότητα και υποφέρει, ενώ το άλλο μισό, όπως η Κίνα, ακολουθεί έναν κεϊνσιανό επεκτατισμό, με γρήγορη ανάπτυξη. Η Κίνα έχει δημιουργήσει μια φούσκα στα ακίνητα, όμοια μ” αυτή που βίωσε η Ισπανία. Το κινεζικό μοντέλο ξεθωριάζει και υπάρχουν πολλά προβλήματα, όπως αυτό με τον πληθωρισμό εργατικού δυναμικού. Ετσι το καθεστώς δείχνει εκνευρισμό εξαιτίας του φόβου για εξεγέρσεις.
Υπάρχουν τρόποι για να υπερασπίσουν οι πολίτες τα δημόσια αγαθά;
Ο μόνος τρόπος για να υπερασπίσεις τα κοινά ιδιοκτησιακά δικαιώματα είναι να τα διεκδικήσεις και να τα δημιουργήσεις. Υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ της δημόσιας περιουσίας, της κρατικής περιουσίας και των δημόσιων αγαθών. Εχετε μεγάλη κρατική περιουσία στην Ελλάδα, αλλά όχι δημόσια αγαθά. Εχετε ένα μεγάλο αεροδρόμιο, το οποίο θα μπορούσε να είναι δημόσιο αγαθό, αλλά επιχειρείται να φύγει από το κράτος και να πάει στους ιδιώτες. Πρέπει να υπάρξει ένα κίνημα που να διεκδικεί τους δημόσιους χώρους και τα δημόσια αγαθά. Η προάσπιση των δημόσιων αγαθών δεν είναι αποτέλεσμα ενός «νόμιμου» αγώνα, αλλά μιας συλλογικής μάχης. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η δημόσια ραδιοτηλεόραση είναι δημόσιο αγαθό και πρέπει να δώσουμε μάχη γι” αυτήν, όπως κάνουμε τώρα. Το αποτέλεσμα δεν είναι διασφαλισμένο από κάποια νομική απόφαση.
Πως βλέπετε την άνοδο του ναζιστικού κόμματος της Χρυσής Αυγής;
Νομίζω ότι ήταν προβλέψιμη. Η Χρυσή Αυγή είναι μια ακραία εκδοχή των όσων βλέπουμε στην Ευρώπη, όπως στη Γαλλία ή στην Ουγγαρία. Είναι απόδειξη ότι ο νεοφιλελευθερισμός δεν φέρνει τίποτα καλό για τους λαούς. Ακόμα και πλούσια έθνη απαξιώνονται και γίνονται αυταρχικά απέναντι στους πολίτες. Παράλληλα η παγκοσμιοποίηση τρέφει τον εθνικισμό και όλα τα συντηρητικά αισθήματα, όπως τον μισογυνισμό και την εχθρότητα προς τους ομοφυλόφιλους και τους μετανάστες. Αυτό δεν μας εκπλήσσει. Εκείνο που προκαλεί έκπληξη είναι η ταχύτητα με την οποία βλέπουμε ανθρώπους να στηρίζουν αυτά τα κινήματα. Και φυσικά το γεγονός ότι είναι λαϊκίστικα και εθνικιστικά είναι άκρως ανησυχητικό.
Και ποια είναι η προοπτική για το μέλλον; Βλέπετε κάποια διέξοδο;
Οσον αφορά την άνοδο της Χρυσής Αυγής, νομίζω ότι η Αριστερά δεν πρέπει να συνεχίσει να κάνει ό,τι και τώρα. Δηλαδή απλώς να υπερασπίζεται δικαιώματα που υπήρχαν στο παρελθόν, γιατί πολλά απ” αυτά δεν είναι βιώσιμα. Για παράδειγμα, νομίζω ότι ο τρόπος με τον οποίο τα αριστερά κόμματα στην Ευρώπη προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την αποβιομηχάνιση και την απώλεια θέσεων εργασίας αποτυγχάνει, απλώς διότι δεν μπορείς να σταματήσεις την παγκοσμιοποίηση και τη δυναμική της τεχνολογικής αλλαγής. Σήμερα χρειάζονται λιγότεροι εργάτες απ” ό,τι τις προηγούμενες δεκαετίες. Το ίδιο συμβαίνει και με άλλα επαγγέλματα, όπως οι εργαζόμενοι στα νοσοκομεία ή οι πιλότοι στα αεροσκάφη. Αυτά τα επαγγέλματα θα εξαφανιστούν.
Ποιες είναι για εσάς οι προτεραιότητες της Αριστεράς;
Αυτό που πρέπει να κάνει η Αριστερά είναι να θέσει σοβαρά ερωτήματα για το τι είδους κοινωνία πρέπει να οικοδομήσουμε στο μέλλον. Πρέπει να κοιτάξουμε στο μέλλον. Αντίθετα, η Αριστερά τείνει να κοιτά στο παρελθόν, χρησιμοποιώντας συνταγές του παρελθόντος, οι οποίες δεν είναι κατάλληλες πλέον. Αυτό που μ” ενοχλεί είναι ότι δεν γίνεται μια μεγάλη δημόσια συζήτηση από την Ακροαριστερά μέχρι την Κεντροαριστερά σχετικά με το όραμα του μέλλοντος. Αυτό είναι συνολικό πρόβλημα για την Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και για όλο τον κόσμο. Οτι δηλαδή δεν γίνεται μια δημιουργική συζήτηση. Πρέπει να σταματήσουμε να είμαστε συντηρητικοί και πρέπει να πω ότι και η Αριστερά είναι συντηρητική στις ιδέες της, στην ιδεολογία της. Πρέπει να γίνουμε περισσότερο προοδευτικοί. Να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε με τις νέες τεχνολογίες, με τις νέες τεχνικές δυνατότητες και τις νέες μορφές κοινωνικών σχέσεων. Να δούμε πως μπορούν οι τελευταίες να χτιστούν με διαφορετική ρύθμιση.
………………………………………………………………………………
Ποιος είναι
Ο Ντέιβιντ Χάρβεϊ γεννήθηκε το 1935 στο Gillingham του Kent, στην Αγγλία. Είναι επίτιμος καθηγητής Ανθρωπολογίας στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα του City University of New York. Το βιβλίο του «Η συνθήκη του μεταμοντερνισμού» χαρακτηρίστηκε από την εφημερίδα «Independent» ένα από τα πενήντα κορυφαία θεωρητικά έργα που γράφτηκαν από τον Β” Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά. Το τελευταίο του βιβλίο «Το αίνιγμα του Κεφαλαίου» (2011) κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.
Σχόλια