Ζίζεκ και Ταρίκ Αλί αναζητούν τον Τσάβες της Ευρώπης

Από το www.efsyn.gr / infowar / Συνέντευξη στον Αρη Χατζηστεφάνου

Ενας Σλοβένος φιλόσοφος και ένας συγγραφέας πακιστανικής καταγωγής μοιράστηκαν με το «Infowar» τις σκέψεις τους για τον Ούγκο Τσάβες, το λατινοαμερικανικό μοντέλο και τη δυνατότητα εισαγωγής του στην Ελλάδα

Η σκηνή έδειχνε μικρή για να τους αντέξει. Κουνούσαν και οι δυο τα χέρια τους με βία. Φώναζαν και επιχειρηματολογούσαν με πάθος επικαλούμενοι τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, τον Λακάν και τον Μπολιβάρ. Το να έχεις δύο από τις πιο προβεβλημένες περσόνες της ευρωπαϊκής Αριστεράς να συνομιλούν επί παντός του επιστητού δεν είναι εύκολη υπόθεση. Και το άγχος ήταν χαραγμένο στο πρόσωπο του συντονιστή.

Ο Σλοβένος φιλόσοφος Σλαβόι Ζίζεκ και ο πακιστανικής καταγωγής συγγραφέας Ταρίκ Αλί βρέθηκαν πριν από περίπου έναν χρόνο στην Κροατία, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Πολιτικού Κινηματογράφου Subversive. Ο δυο τους είχαν δεχτεί να μιλήσουν ξεχωριστά στο «Infowar» και ανάμεσα στα πολλά και διάφορα που συζητήσαμε ήταν και ο Ούγο Τσάβες και το επαναστατικό πρότυπο της Λατινικής Αμερικής.

Ο Ταρίκ Αλί δεν είχε κρύψει ποτέ τον θαυμασμό του για ό,τι συνέβαινε την τελευταία δεκαετία στη Βενεζουέλα. Ηταν ένας από τους πρώτους Ευρωπαίους διανοούμενους που ταξίδεψαν στο Καράκας για να γνωρίσουν από κοντά τον άνθρωπο που έριξε τη σπίθα για την αριστερή στροφή ολόκληρης της Λατινικής Αμερικής. Ιστορίες δηλαδή που ο ίδιος κατέγραψε στο βιβλίο του «Οι πειρατές της Καραϊβικής». Σήμερα μπορεί να μη μιλά με τον ενθουσιασμό που τον διακατείχε πριν από μια δεκαετία, αλλά δεν έχει εγκαταλείψει καμία από τις θέσεις του.

«Οι χώρες της Λατινικής Αμερικής», μου έλεγε, «δεν είναι τέλειες. Κάνουν πολλά λάθη. Ακολουθούν όμως ένα διαφορετικό μοντέλο και γι” αυτό δέχονται επιθέσεις από το σύνολο του ευρωπαϊκού Τύπου». Ο Σλαβόι Ζίζεκ θα συμφωνήσει με αυτή τη θέση, εκφράζοντας όμως πολύ βαθύτερο σκεπτικισμό. «Ο λατινοαμερικανικός λαϊκισμός», εξηγούσε, «παρουσιάστηκε από πολλούς ως μια εναλλακτική πρόταση ανάμεσα σε δυο κυρίαρχα μοντέλα, τα οποία παρεμπιπτόντως αρχίζουν να ταυτίζονται: το μοντέλο του δυτικού φιλελευθερισμού και το (αυταρχικό) μοντέλο του καπιταλισμού με ασιατικό πρόσωπο. Δεν θέλω να ζω σε έναν κόσμο όπου έχω μόνο αυτές τις δυο επιλογές» μου εξηγεί ο Ζίζεκ, αλλά αμέσως μετά -σχεδόν απολογητικά- σπεύδει να συμπληρώσει: «Είμαι όμως πολύ απαισιόδοξος» για τη συμβατότητα του λατινοαμερικανικού μοντέλου με την Ευρώπη.

Παραδόξως και οι δυο συνομιλητές μου χρησιμοποιούσαν το ίδιο εργαλείο για να στηρίξουν τις αντίθετες απόψεις τους: το πετρέλαιο. «Δείτε τι είπε ο Τσάβες στη Βενεζουέλα» μού λέει ο Ταρίκ Αλί: «Εχουμε πετρέλαιο και θα το χρησιμοποιήσουμε για να βοηθήσουμε τους φτωχούς. Και έτσι κέρδιζε τη μια εκλογική μάχη μετά την άλλη. Λένε ότι οι εκλογές είναι στημένες, αλλά όλοι γνωρίζουμε ότι δεν ήταν. Ο κόσμος τον ψήφιζε παρά το γεγονός ότι η πλειονότητα των μέσων ενημέρωσης ήταν εναντίον του. Το ίδιο άλλωστε συνέβη στον Ισημερινό και τη Βολιβία και σε μικρότερο βαθμό ακόμη και στη Βραζιλία».

Αυτό όμως που είναι ευλογία για τον Ταρίκ Αλί φαντάζει σαν κατάρα για τον Ζίζεκ. «Το πρόβλημα με τον Τσάβες ήταν ότι είχε στη διάθεσή του πετρέλαιο. Οταν, λοιπόν, βρισκόταν αντιμέτωπος με πραγματικά προβλήματα, αντί να τα επιλύει, προτιμούσε να τα σκεπάσει κάτω από το χαλί του πετρελαίου». Παρ” όλα αυτά, ο Σλοβένος φιλόσοφος θα παραδεχθεί ότι ο σκοπός αγίασε τα μέσα, τουλάχιστον στα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης του Τσάβες, όταν ο πρόεδρος της Βενεζουέλας «έφερε στο επίκεντρο της πολιτικής διαδικασίας τούς μέχρι τότε αποκλεισμένους κατοίκους από τις παραγκουπόλεις». Για τον ίδιο λόγο, όμως, ο Ζίζεκ φαίνεται να προτιμά το παράδειγμα του Μοράλες, του προέδρου της Βολιβίας. Παρά το γεγονός ότι δεν υπήρχε η ίδια ευλογία του πετρελαίου, μας λέει, «πραγματοποιήθηκε πολύ πιο σοβαρή δουλειά, χωρίς τυμπανοκρουσίες». Ακόμη και έτσι, όμως, ο Ζίζεκ υποστήριζε ότι «αυτό το λατινοαμερικανικό μοντέλο δεν μπορεί να έχει καθολική εφαρμογή» και προτιμά να δώσει μια ακόμη ευκαιρία στην ίδια την Ευρώπη. «Σήμερα», μου εξηγούσε, «μπορεί να αποτελεί ένα νεκρό όνειρο, αλλά, από την αρχαία Ελλάδα μέχρι τις ημέρες μας, η Ευρώπη εκπροσωπούσε αυτές τις αξίες τις οποίες τώρα διαμαρτυρόμαστε που χάνουμε».

Ο Ταρίκ Αλί θα συμφωνήσει ότι η αριστερή στροφή και οι επαναστατικές αλλαγές της Λατινικής Αμερικής δεν μπορούν να μεταφυτευθούν αυτούσιες στην Ευρώπη. Παρ” όλα αυτά, έχει μάθει να εντοπίζει τις ομοιότητες που μπορούν να αποτελέσουν πρότυπο – και όταν χρειάζεται δεν διστάζει να κουνήσει το δάχτυλο στην «κυβερνώσα» Αριστερά αλλά και τα συνδικάτα που αγνοούν τα λατινοαμερικανικά διδάγματα. «Σε όλες τις χώρες [της Λ. Αμερικής]», σημειώνει ο Ταρίκ Αλί, «υπήρχαν τεράστια κοινωνικά κινήματα τα οποία αρχικά μάχονταν κατά των ιδιωτικοποιήσεων. Αυτά τα κινήματα αποφάσισαν είτε να μετασχηματιστούν είτε να στηρίξουν νέους πολιτικούς ηγέτες και νέα πολιτικά κόμματα. Ετσι, εμφανίστηκε ο Τσάβες, ο Μορέλες και ο Κορέα». Υπό αυτό το πρίσμα, για τον Ταρίκ Αλί η Ευρώπη, και ειδικότερα η Ελλάδα, μπορεί να ακολουθήσει κάτι από την παρακαταθήκη του Ούγο Τσάβες. «Τα κόμματα της Αριστεράς», μας λέει, ο διάσημος συγγραφέας «πρέπει να παρουσιάσουν ένα πρόγραμμα τριών ή το πολύ πέντε σημείων. Να πουν στον κόσμο «αν έρθουμε στην εξουσία αυτά θα προσπαθήσουμε να κάνουμε και θα τα κάνουμε μόνο αν έχουμε τη δική σας στήριξη».

Info
Διαβάστε
«Οι πειρατές της Καραϊβικής», εκδόσεις «Αγρα»

Το βιβλίο του Ταρίκ Αλί για τους συνεχιστές της μπολιβαριανής επανάστασης, τους οποίους εντοπίζει στα πρόσωπα του Τσάβες, του Κορέα, του Κάστρο και φυσικά του Ούγο Τσάβες.

Ακούστε
«Ballad of Hugo Chavez» – Arkells

Μια πολλά υποσχόμενη και άκρως πολιτικοποιημένη μουσική μπάντα από το Οντάριο εμπνέεται από το αποτυχημένο πραξικόπημα για την ανατροπή του Τσάβες.

Δείτε
«Ο κύριος πρόεδρος» (El Senor Presidente) – «Εξάντας»

Το ντοκιμαντέρ του Γιώργου Αυγερόπουλου για τον άνθρωπο που αποκαλούσε τον Μπους «κίνδυνο» και τον Μπλερ «γαϊδούρι».

Σχόλια