Δεν είναι λίγοι οι ερευνητές που ισχυρίζονται ακόμα σε όλους τους τόνους ότι το τρέξιμο αντιπροσωπεύει μια μαζική αυτοκτονία, αφού καταπονεί υπερβολικά το καρδιοαγγειακό σύστημα πολύ πάνω από τα επιτρεπόμενα όρια. Και δεν είναι λίγες οι δημοσιεύσεις που υποστηρίζουν ότι το τρέξιμο απειλεί σοβαρά την ακεραιότητα των αρθρώσεων στα κάτω άκρα, ιδιαίτερα στα ισχία και στα γόνατα.
Την ίδια ώρα, επιστημονικά τεκμηριωμένες μελέτες υπερασπίζονται την άποψη ότι η συστηματική άθληση δεν ενοχοποιείται για αιφνίδιο θάνατο, γεγονός πολύ ουσιώδες για τους απανταχού joggers. Και κάτι ακόμα: η ευθύνη του τρεξίματος για την πρώιμη εμφάνιση εκφυλιστικής αρθροπάθειας στα ισχία και στα γόνατα των δρομέων είναι, προς το παρόν τουλάχιστον, θέμα αντιλεγόμενο!
Τα πρώτα χρόνια, όταν το jogging εισέβαλε αναπάντεχα στη ζωή μας, οι θεραπευτικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνταν για την αντιμετώπιση των δρομικών κακώσεων ήταν ίδιες κι απαράλλακτες με εκείνες των απλών κακώσεων. Δεν είχε ίσως γίνει ακόμα αντιληπτή η εμπλοκή διαφόρων εμβιομηχανικών μηχανισμών που οδηγούσαν αναπόφευκτα στην ιδιαίτερη καταπόνηση του σώματος του δρομέα. Αυτός ήταν προφανώς ο λόγος που η θεραπεία κατά κανόνα αποτύγχανε παταγωδώς.
Την ίδια περίοδο, ο George Sheehan διατηρούσε μια τακτική στήλη στο περιοδικό Runner’s World. Μέσα από την πυκνή αλληλογραφία με τους αναγνώστες, και με όπλα του την οξυδέρκεια, τη σύνεση και τη μεθοδικότητα που τον διέκριναν, συγκέντρωσε πολύτιμα στοιχεία από τις εμπειρίες των τραυματισμών τους. Έγκαιρα αντιλήφθηκε πως η παραδοσιακή προσέγγιση κάθε προβλήματος ήταν άστοχη.
Στον αντίποδα των ΗΠΑ, στη Νότιο Αφρική, ο Timothy Noakes μπόρεσε να συνταιριάξει θαυμαστά τις γνώσεις Εργοφυσιολογίας που τις έπαιζε στα δάκτυλα, με την αγάπη του για το τρέξιμο. Μέσα σε ένα υπέροχο βιβλίο, με τον εύγλωττο τίτλο Lore of running, μπόρεσε να συνοψίσει όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για ένα σωστό και υγιεινό τρέξιμο.
Στη χώρα μας, οι προσπάθειες επιστημονικής κάλυψης των προβληματισμών που αναφέρονται στη δρομική δραστηριότητα ήταν αρχικά σπασμωδικές, αλλά σύντομα, από το τέλος του περασμένου αιώνα, πήραν σάρκα και οστά, με διαλέξεις από ειδικούς του χώρου, με δημοσιευμένες εργασίες, με περιοδικά και συγγράμματα.
Ως καταστάλαγμα αυτών των προσπαθειών προέκυψαν δυο σημαντικά συμπεράσματα: 1) το κλειδί για την επιτυχή έκβαση της θεραπείας είναι η απομόνωση του περίφημου παράγοντα Χ, που είναι ο αληθινά υπεύθυνος και 2) οι ίδιοι παράγοντες που προσδιορίζουν τον πρωταθλητή (οι γενετικές προδιαγραφές που τον καθιστούν ικανό να φέρνει σε πέρας εξαντλητικά προγράμματα) ευθύνονται για τους τραυματισμούς τους οποίους υφίσταται. Σε έναν Δεκάλογο θα προσπαθήσουμε να συνοψίσουμε επιγραμματικά τις νέες αντιλήψεις που επικρατούν, αναφορικά με την αντιμετώπιση των κακώσεων του μυοσκελετικού συστήματος του δρομέα.
1ος Νόμος: Οι τραυματισμοί δεν είναι θεϊκές παρεμβάσεις
Οι δρομείς δεν υποφέρουν από εξωγενείς τραυματισμούς, όπως οι ποδοσφαιριστές και οι πυγμάχοι. Υποφέρουν κατά κανόνα από ενδογενείς τραυματισμούς που οφείλονται στην αλληλεπίδραση τριών παραγόντων: α) στην ιδιομορφία της ανατομικής τους κατασκευής, β) στις εκάστοτε περιβαλλοντικές συνθήκες, όπως τα υποδήματα, ο λοιπός ρουχισμός, ο καιρός, το υψόμετρο και η επιφάνεια τρεξίματος, γ) στα διάφορα προπονητικά σφάλματα.
2ος Νόμος: Ο τραυματισμός εξελίσσεται σε 4 στάδια
Στο στάδιο Ι ο πόνος εμφανίζεται μόνο μετά την ολοκλήρωση της άσκησης. Στο στάδιο ΙΙ υπάρχει δυσανεξία (όχι πόνος) στη διάρκεια της άσκησης που συνεχώς αυξάνεται. Στο στάδιο ΙΙΙ ο πόνος αποθαρρύνει την ολοκλήρωση της άσκησης. Στο στάδιο IV ο πόνος εμποδίζει όχι μόνο το τρέξιμο αλλά και συνήθεις δραστηριότητες. Ο προσδιορισμός του εκάστοτε σταδίου προκαθορίζει και την ενδεδειγμένη θεραπεία.
3ος Νόμος: Κάθε τραυματισμός σημαίνει την υπέρβαση των ορίων
Κάθε δρομέας έχει ένα δυναμικό ανώτατο όριο έντασης και αγωνιστικής ετοιμότητας που δεν καταφέρνει ποτέ να ξεπεράσει. Η αιτία πολλών τραυματισμών είναι η παράβαση αυτού του κανόνα. Ο δρομέας φθάνει συχνά σε αυτό το κρίσιμο οριακό σημείο εξ αιτίας κάποιας αλλαγής στο προπονητικό του πρόγραμμα, ή στα ακατάλληλα υποδήματα που επιμένει να φορά, ή στο εχθρικό τεραίν που συνηθίζει να χρησιμοποιεί καθημερινά. Τα γονίδια του καθενός προσδιορίζουν τις επιδόσεις του. Ο γενετικός κώδικας προκαθορίζει αν πραγματικά μπορεί να κερδίσει έναν μεγάλο αγώνα, ή αν έχει την ικανότητα να ακολουθήσει συγκεκριμένες τεχνικές και σχήματα.
4ος Νόμος: Οι περισσότεροι τραυματισμοί θεραπεύονται εντελώς
Οι δρομείς πρέπει να νιώθουν ασφαλείς, γιατί η αιτία του πόνου και της δυσφορίας τους είναι συχνά ιάσιμη. Οι μοναδικές εξαιρέσεις μετρώνται στα δάκτυλα: α) οι κακώσεις σε δρομείς με σοβαρά εμβιομηχανικά προβλήματα, β) οι κακώσεις που προξενούν εκφύλιση ενός ιστού, όπως η τενοντοπάθεια του Αχιλλείου, και γ) οι κακώσεις σε δρομείς που έχουν ήδη προσβεβλημένες αρθρώσεις.
5ος Νόμος: Περίπλοκες διαγνωστικές μέθοδοι δεν απαιτούνται
Οι περισσότεροι τραυματισμοί στους δρομείς αφορούν μαλακούς ιστούς, όπως τένοντες, συνδέσμους και μύες. Η διαγνωστική προσέγγιση θα βασισθεί κυρίως σε ένα καλό ιστορικό, μια προσεκτική κλινική εξέταση και στις απλές ακτινογραφίες. Σπάνια θα χρειαστούν εργαστηριακές εξετάσεις στο αίμα και στα ούρα, υπέρηχοι, σπινθηρογράφημα οστών, Αξονική ή Μαγνητική Τομογραφία.
6ος Νόμος: Θεράπευσε την αιτία, όχι το σύμπτωμα
Κανένας τραυματισμός δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί με επιτυχία εφ’ όσον δεν απομονωθούν προηγουμένως οι αιτιολογικοί παράγοντες που οδήγησαν σε αυτόν. Ο δρομέας είναι αθώο θύμα της ανατομικής του κατασκευής. Για τούτο, θεραπεύουμε πρωταρχικά το ανατομικό του πρόβλημα και τις διάφορες προκαταλήψεις του.
7ος Νόμος: Η ανάπαυση σπάνια αποτελεί τη μόνη μορφή θεραπείας
Η ανάπαυση ανακουφίζει μόνο τα οξέα συμπτώματα. Δεν αποσκοπεί να διορθώσει την αιτία της κάκωσης και αποτυγχάνει να την αποκαταστήσει μακροπρόθεσμα. Μόλις ο δρομέας ξαναρχίσει το τρέξιμο, μετά από σύντομο διάστημα ανάπαυλας, τα άκρα υποβάλλονται σε παρόμοιες φορτίσεις και τα ενοχλήματα υποτροπιάζουν. Στη διάρκεια της ανάπαυσης μπορεί να κάνει ποδήλατο, κολύμπι, ή τρέξιμο σε πισίνα.
8ος Νόμος: Μη βασίζεσαι στη γνώμη οποιουδήποτε
Στη χώρα μας, όλοι είμαστε ειδικοί επί παντός επιστητού και ιδιαίτερα σε θέματα αθλητισμού και αθλητικών κακώσεων. Οφείλουμε, ωστόσο, να εμπιστευόμαστε εκείνον που συνδυάζει τη δρομική εμπειρία με την οξυδέρκεια, την επιστημονική κατάρτιση με την ευαισθησία, ώστε να μπορεί να αντιληφθεί το συναισθηματικό φορτίο που κουβαλά ο ασθενής. Και κυρίως πρέπει να είναι υπεράνω χρημάτων.
9ος Νόμος: Απόφυγε το νυστέρι
Η επέμβαση χρειάζεται σε ελάχιστες περιπτώσεις και μόνο όταν οι συντηρητικοί τρόποι θεραπείας έχουν αποτύχει, ή ο τραυματισμός διανύει το στάδιο IV. Σπάνιες καταστάσεις καταλήγουν στο χειρουργείο, όπως το σύνδρομο διαμερίσματος, το επώδυνο νεύρωμα στα μετατάρσια, η χρόνια τενοντοπάθεια του Αχιλλείου και η πρόπτωση ενός μεσοσπονδύλιου δίσκου που δημιουργεί κινητικά προβλήματα.
10ος Νόμος: Η εμφάνιση αρθροπάθειας παραμένει θέμα αντιλεγόμενο
Ωστόσο, κινδυνεύουν περισσότερο όσοι είχαν τραυματική εμπειρία στη διάρκεια της αθλητικής τους καριέρας, όσοι συμμετέχουν σε συναγωνιστικά αθλήματα στο μεγαλύτερο διάστημα της ζωής τους και όσοι, μαζί με το τρέξιμο, αθλούνται σε σπορ που συνεπάγονται συγκρούσεις και πτώσεις (ποδόσφαιρο, μπάσκετ, βόλεϊ κλπ). Η σχετική βιβλιογραφία δεν παρέχει κάποια συγκεκριμένη μαρτυρία, τεκμηριωμένη με ατράνταχτα επιστημονικά επιχειρήματα, ότι το ίδιο το τρέξιμο μπορεί να πυροδοτήσει την ανάπτυξη αρθροπάθειας σε όσους διαθέτουν φυσιολογικές αρθρώσεις.
Σχόλια