Το Ελληνικό PLAYBACK Θέατρο μιλά στο Keep Life




Τι είδος θεάτρου είναι το playback;
Το πλαιυμπακ είναι μια ιδιότυπη μορφή αυτοσχεδιαστικού θεάτρου που βασίζεται στην διάδραση μεταξύ κοινού και ηθοποιών. Η παράσταση που διαρκεί περίπου μιάμιση ώρα βασίζεται αποκλειστικά στις προσφορές του κοινού. Δεν υπάρχει έργο, δεν υπάρχει σκηνικό ή κοστούμια. Μόνο μερικά υφάσματα και η φαντασία των ηθοποιών και του μουσικού. Ανάμεσα στους δύο κόσμους της δράσης και του κοινού διαμεσολαβεί ο συντονιστής που δρα ως ο συνδετικός κρίκος και καλός αγωγός (conductor στην αγγλική ορολογία του πλαίυμπακ) των προσφορών του κοινού. Εκμαιεύει, με άλλα λόγια, τις ιστορίες, συναισθήματα, εντυπώσεις, όνειρα των θεατών και τα μεταφράζει σε δραματική γλώσσα ώστε να εκδραματιστούν από τους ηθοποιούς σύμφωνα με το συγκεκριμένο ρεπερτόριο τεχνικών του πλαίυμπακ. Οι τεχνικές ποικίλουν και κάθε ομάδα μπορεί να επινοεί και να εφαρμόζει τις δικές της. Εν τούτοις, η βάση πολλών αυτών είναι το αρχαίο ελληνικό δράμα και οι τεχνικές του χορού και της αφήγησης που συναντάμε στην αρχαία τραγωδία.

Πότε και από πού ξεκίνησε;
Το πλαίυμπακ επινοήθηκε από τον ψυχοδραματιστή Jonathan Fox και τη μουσικό σύζυγό του Jo Sallas στη δεκαετία του 70 στις ΗΠΑ. Σε μια περίοδο μεγάλων πολιτικών και πολιτισμικών αναταραχών ο Fox διερευνούσε το ρόλο του θεάτρου ως μέσο κοινωνικού διαλόγου όπου όλοι θα είχαν φωνή και θα μπορούσαν να ακουστούν με σεβασμό. Η κοινωνική διάσταση του πλαίυμπακ εξαπλώθηκε ανά την υφήλιο με πάνω από 200 ομάδες παγκοσμίως που ανάλογα με τα ενδιαφέροντα των μελών δραστηριοποιούνται σε σχολεία, κέντρα απεξάρτησης, φυλακές, γηροκομεία και γενικότερα με δημόσιες παραστάσεις παρέχουν έναν τόπο όπου πολίτες μπορούν να ανταλλάξουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους μέσα από καλλιτεχνική γλώσσα. 

Υπάρχουν πολλές ομάδες playback στην Ελλάδα;
Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται όλο και περισσότερες ομάδες πλαίυμπακ, ιδίως στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Η ομάδα στην οποία ανήκω, το Ελληνικό Πλαίυμπακ Θέατρο είναι η μόνη που πιστοποιήθηκε από τον ιδρυτή του πλαίυμπακ Jonathan Fox. Ήταν ιδιαίτερη τιμή να έρθει ο ίδιος και η γυναίκα του στη Θεσσαλονίκη για να μας πιστοποιήσει. Η εκπαίδευση του πλαίυμπακ είναι αρκετά απαιτητική αλλά το μεγαλύτερο σχολείο είναι η τριβή με το κοινό. 

Το πλαίυμπακ οφείλει να καλύπτει τρεις ουσιαστικούς παράγοντες που καθιστούν την εμπειρία ασφαλή και αποδοτική και για το κοινό και τους ηθοποιούς. Ο πρώτος είναι η τελετουργία. Υπάρχει μια 'αυστηρότητα' στην δομή και την εξέλιξη της παράστασης με στόχο το σταδιακό ζέσταμα του κοινού, τη δημιουργία ενός κλίματος ασφάλειας και εμπιστοσύνης μέσα από σαφή οριοθέτηση διότι είναι δύσκολο να διαχειριστεί κανείς 200 άτομα με πολλαπλές απόψεις, διαθέσεις και προσδοκίες. Επίσης οι ηθοποιοί πρέπει να μπορούν να είναι ευέλικτοι, συγκεντρωμένοι και αυθόρμητοι στον αυτοσχεδιασμό τους. Γι αυτό απαιτείται σχεδόν θρησκευτική προσήλωση και έντονη προσπάθεια στην ακρόαση ώστε ούτε να παρερμηνεύσουν, ούτε να διαστρεβλώσουν, διακωμωδήσουν ή παραποιήσουν με οποιονδήποτε τρόπο τα συναισθήματα του κοινού. Αυτή είναι εξαιρετικά απαιτητική διαδικασία και η τελετουργία βοηθά να υπάρχει μια απόσταση ασφάλειας. Ο συντονιστής επίσης είναι σημαντικό στοιχείο που διευκολύνει την απόδοση των ηθοποιών δίνοντάς τους τις κατάλληλες τεχνικές. 

Ο άλλος παράγοντας είναι ο κοινωνικός, δηλαδή η προσοχή στο να αντιπροσωπευτούν όσο περισσότερες φωνές γίνεται. Αυτό προσφέρει ποικιλία και πολυφωνία στην παράσταση και επιτρέπει σε ευρύτερο κοινωνικό διάλογο. Τέλος, ο καλλιτεχνικός παράγων, η προσπάθεια δηλαδή να παραχθεί καλό θέατρο επίσης βοηθά στην εξέλιξη μιας παράστασης. Αρχές αυτοσχεδιασμού, όπως η εμπιστοσύνη και η αποδοχή, η σύμπνοια των ηθοποιών και η αλληλοστήριξή τους επιτρέπουν στο θέαμα να αναδυθεί αυθόρμητα και αβίαστα με ποιότητα.

Πως είναι να παίζετε ζωντανά την ιστορία του θεατή που μέχρι πριν μερικά δευτερόλεπτα δεν την είχατε ακούσει ποτέ αυτή την ιστορία;
Η ζωντανή απόδοση κάποιας ως τότε άγνωστης ιστορίας είναι η μαγεία της δημιουργίας! Δεν υπάρχει μεγαλύτερη πρόκληση. Βοηθά η τελετουργία που προσφέρει ένα ασφαλές πλαίσιο για την έκφραση της φαντασίας, η εμπιστοσύνη στο σύνολο, η αλληλεγγύη μεταξύ των ηθοποιών και η σωστή καθοδήγηση του συντονιστή. Η ένταση στην ακρόαση είναι συχνά τόσο μεγάλη που πολλές φορές μετά το πέρας μιας παράστασης δε θυμόμαστε τι κάναμε. Είναι σαν να μπήκαμε σε κατάσταση βαθύ διαλογισμού.

Υπάρχει κάποια παράσταση που ξεχωρίζετε και ποιος είναι ο λόγος που την ξεχωρίζετε;
Πολλές είναι οι παραστάσεις που ξεχωρίζουμε. Σαν ομάδα ζήσαμε υπέροχες, συγκινητικές και βαθιά ανθρώπινες στιγμές σε παραστάσεις σε κέντρα απεξάρτησης και φυλακές, σε κέντρα εθελοντισμού όπως και όταν παίζαμε σε μικρά παιδάκια σε δημοτικά σχολεία. 

Τι είναι το ποιο δύσκολο σε μια παράσταση;
Το πιο δύσκολο σε μια παράσταση είναι ότι συχνά δεν υπάρχει χρόνος να ακουστούν όλοι. Επίσης, δύσκολο είναι να εμπιστευτούμε ως ηθοποιοί τον αυτοσχεδιασμό της στιγμής και να μην προσπαθήσουμε να ελέγξουμε την προσφορά μας. Αν το κάνουμε αυτό, έχουμε χάσει. Θέλει να είμαστε χαλαροί και να εμπιστευόμαστε πως η έμπνευση θα έρθει και θα είναι αρκετά καλή!



Τι είναι το ποιο όμορφο σε μια παράσταση;
Πιο όμορφο είναι σαφώς η επιβεβαίωση ότι το κοινό συγκινήθηκε ή εκφράστηκε μέσα από τις δικές μας προσφορές. Η δυνατότητα να συναντάμε και να ερχόμαστε σε επαφή με ανθρώπους που ίσως δεν θα γνωρίζαμε ποτέ άλλοτε και οι οποίοι μας εμπιστεύονται τις πιο μύχιες εκφάνσεις της ψυχής τους. 

Τι χρώμα, τι σχήμα, και ποια είναι η υφή του playback;
Το χρώμα, το σχήμα και υφή του πλαίυμπακ δεν είναι ποτέ σαφή, ποτέ ίδια. Εξ ορισμού είναι μοναδικά, τη στιγμή που συμβαίνει η παράσταση και δεν θα ξαναείναι ίδια ποτέ ξανά.΄

Αν δεν λέγονταν playback αυτού του είδους το θέατρο πως θα λέγονταν με μια απόλυτα ελληνική λέξη ή φράση;
Στην ελληνική εκδοχή του το πλαίυμπακ θα λεγόταν 'θέατρο ανακάλυψης', θέατρο από ανθρώπους για ανθρώπους, η απλά θέατρο. Η λέξη αυτή τα περιέχει όλα, την επικοινωνία, το θείο, το θέαμα, την πόλη, την τέχνη.

Τι μένει μετά το τέλος μιας παράστασης σ’ εσάς;
Μετά το τέλος μιας παράστασης μένουν πάρα πολλά πράγματα σε μας. Δεν είναι εύκολο να τα απαριθμήσουμε, ούτε καν να τα συνειδητοποιήσουμε. Γι αυτό και κάνουμε πολλαπλές συναντήσεις μετά από μια παράσταση για να ξαναδούμε τι αποκομίσαμε, τι κρατήσαμε σε ψυχικό επίπεδο, σε τεχνικό, ομαδικό κλπ. Η παράσταση δεν τελειώνει ποτέ με το τελευταίο χειροκρότημα. Πολλές φορές κύματα της παράστασης συνεχίζουν να μας επηρεάζουν (όπως και το κοινό) για μέρες, μήνες, ίσως και χρόνια! Αυτή είναι και η ομορφιά της βαθιάς επικοινωνίας σε συλλογικό επίπεδο που επιτρέπει το πλαίυμπακ!


Στελέχη της ομάδας
Μαρίνα Δερματά, Λια Ζωγράφου, Ελένη Λεβέντη, Γιάννης Σέμπρος, Νατάσα Στοιμενίδου, Βικτώρια Παπαμιχαήλ, Βασίλης Πλουμής. 

playbacktheater.gr / 2310.214525-6976552824


Σχόλια