Ο κριτικός κινηματογράφου του «ΒΗΜΑΤΟΣ», Γιάννης Ζουμπουλάκης, ανοίγει τα χαρτιά του και κάνοντας ένα φλας μπακ στο κινηματογραφικό 2025.
Ενώ το 2025 σιγά-σιγά ετοιμάζεται να αποχωρήσει για να δώσει την θέση του στο 2026, οι απολογισμοί ως είθισται δίνουν και παίρνουν, παντού και σε όλα. Ο κινηματογράφος δεν θα μπορούσε να λείψει από το παιχνίδι, οπότε καταθέτει το δικό του Τοπ 10 με τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς.
Οι ταινίες δεν αναφέρονται με σειρά προτίμησης αλλά σύμφωνα με την πρώτη προβολή τους στις αίθουσες μέσα στο διάστημα 1.1.2025-31.12-2025. Μόνο σε μια περίπτωση, εκείνη της ταινίας του Τζιμ Τζάρμους «Father Mother Sister Brother», η οποία απέσπασε τον Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας. Η εμπορική διανομή της είναι προγραμματισμένη για τις 25 Δεκεμβρίου, μετά τη δημοσίευση δηλαδή αυτού του κειμένου. Συμπεριλήφθηκε ωστόσο στη λίστα εφόσον εντάσσεται μέσα στο διάστημα που απαιτείται.
Ο κόκκινος δάσκαλος | Στέλιος Χαραλαμπόπουλος, Ελλάδα (2024, πρώτη προβολή: 9/1/2025)
Με «οδηγό» του τον γιό του Ν. Πλουμπίδη, ψυχίατρο Δημήτρη Πλουμπίδη, ο οποίος δεν γνώρισε τον πατέρα του «παρά μόνο για τρεισήμισι λεπτά» κατά την διάρκεια των ημερών της δίκης του πρώτου που κατέληξε σε καταδίκη του και εν συνεχεία στην εκτέλεσή του, ο Στέλιος Χαραλαμπόπουλος, που κατά την διάρκεια της τελευταίας 30ετίας έχει παρουσιάσει πολύ σημαντικό έργο στον χώρο της ελληνικής ταινίας τεκμηρίωσης (τα ντοκιμαντέρ του για τους Γιάννη Μόραλη, Γιώργο Σεφέρη και Κωνσταντίνο Καβάφη είναι – το λιγότερο – υποδειγματικά), συνέθεσε το πλούσιο σε πληροφορίες και πέρα για πέρα ανθρώπινο πορτρέτο ενός αγωνιστή της αριστεράς που προτίμησε να ακολουθήσει τον δρόμο της ιδεολογίας. Όταν βρέθηκε μπροστά στο χείλος του γκρεμού αποφάσισε, γενναία, να πέσει.
Flow – Η γάτα που δεν φοβόταν το νερό | Γκιντς Ζιλμπαλόντις, Λετονία/ Γαλλία (2024, πρώτη προβολή: 30/1/2025)
Eνα από τα καλύτερα κινούμενα σχέδια που έχουν γυριστεί ποτέ με ζώα, βάζει τα γυαλιά στην παιδική «τελειότητα» των Αμερικανών (που τις περισσότερες φορές αγγίζει τα όρια της αφέλειας) και λέει πολύ πιο ουσιαστικά πράγματα από τις πιο έγκυρες επιστημονικές διαλέξεις για τους περιβαλλοντικούς κινδύνους, την κλιματική αλλαγή και τις θεομηνίες που ζούμε και πολύ πιθανόν θα ζήσουμε στο μέλλον. Εκπληξη που ο Γκιντς Ζιλμπαλόντις και το επιτελείο του απέφυγαν την παγίδα του λόγου: τα ζώα δεν συνομιλούν μεταξύ τους μέσω κάποιας ανθρώπινης γλώσσας. Κάθε ζώο έχει την δική του φωνή, αυτή που ξέρουμε. Η γάτα νιαουρίζει, ο σκύλος γαβγίζει, το πουλί τιτιβίζει. Τι πιο απλό αλλά συγχρόνως αδιανόητο ως τώρα σε κινούμενο σχέδιο!
The brutalist | Μπρέιντι Κορμπέ, ΗΠΑ/ Αγγλία (2024, πρώτη προβολή: 6.2.2025)
Εκπρόσωπος του κινήματος του μπρουταλισμού, ο κεντρικός ήρωας της υποψήφιας για 10 Οσκαρ ταινίας του Μπρέιντι Κορμπέ, ένας Ούγγρος, εβραϊκής καταγωγής αρχιτέκτονας (Εντριαν Μπρόντι – Οσκαρ Α ρόλου), προσπαθεί να κάνει την τύχη του στην Αμερική μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Αυτός ο σύνθετος χαρακτήρας, μονίμως αγχωμένος, ανήσυχος και δύσκαμπτος στις κοινωνικές του επαφές, θα τεθεί υπό την προστασία ενός πάμπλουτου επιχειρηματία της Πενσιλβανίας (Γκάι Πιρς) ο οποίος αντιλαμβανόμενος το ταλέντο του θα του προσφέρει την χρυσή ευκαιρία. Ανάμεσα στους δύο άντρες θα χτιστεί μια πολύ παράξενη σχέση εξουσίας – εξάρτησης • η ψυχή ενός από τα πιο ενδιαφέροντα και φιλόδοξα κινηματογραφικά έπη που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια στον αμερικανικό κινηματογράφο.
Το κορίτσι με τη βελόνα | Μάγκνους φον Χορν, Δανία/ Σουηδία
Μέσα σε ένα αγριευτικό ασπρόμαυρο, αυτή η κλειστοφοβική, πέρα για πέρα υποβλητική ταινία, ακολουθεί την δραματική πορεία μιας νεαρής εργάτριας στην Δανία της δεκαετίας του 1910 (Βικ Κάρμεν Σόνε), η άθλια ζωή της οποίας αλλάζει όταν έρχεται σε επαφή με μια μεγαλύτερη της γυναίκα (Τρίνε Ντίρχολμ) η οποία «προσφέρει λύσεις» σε γυναίκες που αδυνατούν να μεγαλώσουν τα νεογέννητά τους. Παρότι ο Μάγκνους φον Χορν εμπνεύστηκε από πραγματικά περιστατικά, ο τρόπος με τον οποίο αφηγείται την ιστορία είναι που συναρπάζει: σαν ένα σκοτεινό, σχεδόν τρομακτικό παραμύθι των αδελφών Γκριμ βυθισμένο στις σκιές, γεμάτο παράξενα, αγέλαστα πρόσωπα και εχθρικά μάτια ανθρώπων που δεν μπορείς να φανταστείς ποια θα είναι η αντίδρασή τους στις καταστάσεις που προκύπτουν.
Το 47 | Μαρσέλ Μπαρένα, Ισπανία (2024, πρώτη προβολή: 3/7/2025)
Το «47» είναι το νούμερο του αστικού λεωφορείου που οδηγεί ο Μανόλο Βιδάλ, θύμα της «πολιτικής» του δικτάτορα Φράνκο στη δεκαετία του 1950, που έχοντας εκδιωχθεί από τον τόπο του κατέληξε εσωτερικός μετανάστης στην περιοχή Τορέ Μπαρό στα περίχωρα της Βαρκελώνης. Όνειρό του είναι να την δει κάποτε να ζει ανθρώπινα και ο αυτός ο μοναχικός αγώνας του που θα συνεχιστεί για πολύ μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ισπανία, πλάθει το ισχυρό κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο είναι δομημένη η συγκινητική και πολύ ουσιαστική ταινία του Μαρσέλ Μπαρένα. Η άρτια εικόνα της, με την «βρώμικη» φωτογραφία να φτιάχνει κλίμα και με πολλές σκηνές αυθεντικών επικαίρων από την Βαρκελώνη αλλοτινών εποχών της δίνουν την όψη ενός docudrama που θα ζήλευε ακόμα και ο Κεν Λόουτς.
Συναισθηματική Αξία | Γιοακίμ Τρίερ, Νορβηγία/Γερμανία/Δανία
Με δύο πολύτιμους ηθοποιούς στην διάθεσή του, τον Στέλαν Σκάρσγκαρντ και την Ρενάτε Ρέινσβε στους ρόλους ενός εγωκεντρικού αλλά ευχάριστου σκηνοθέτη και της πληγωμένης κόρης του με την οποία ο πρώτος θέλει να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσά τους, ο Νορβηγός σκηνοθέτης Γιοακίμ Τρίερ σου δίνει την αίσθηση ότι παρακολουθείς κυνήγι γάτας – ποντικού από το οποίο μάλιστα δεν απουσιάζει το χιούμορ. Να όμως που ακόμα και όταν ο κυνισμός του πατέρα σπάει κόκαλα, ο τύπος ξέρει πως να «ρίχνει» τους άλλους και να τους φέρνει όλους στα δικά του μέτρα και αυτό, από μόνο του είναι κάτι που χαίρεσαι να βλέπεις σε μια ταινία την οποία αν έβλεπε ο μακαρίτης ο Ινγκμαρ Μπέργκμαν είμαι βέβαιος ότι θα εκτιμούσε αναγνωρίζοντας στον Τρίερ έναν άξιο μαθητή του.
Ο μεσολαβητής | Ντέιβιντ Μακένζι, ΗΠΑ
Ήρεμο θρίλερ αξιώσεων με τον Ριζ Αχμέντ στον ρόλο του ήρωα του τίτλου, ενός σιωπηλού τύπου ο οποίος μεσολαβεί ανάμεσα σε ανθρώπους που διαθέτουν αποκαλυπτικά στοιχεία για σκάνδαλα πολυεθνικών εταιριών τα οποία όμως θέλουν να επιστρέψουν στους υπευθύνους και να απαλλαγούν από κάθε ευθύνη. Υπάρχουν στιγμές που νιώθεις ότι την ταινία βαραίνει κάπως η σκιά της κλασικής «Συνομιλίας» (1974) ου Φράνσις Κόπολα που καταπιάνεται με την παρακολούθηση, ενταγμένη μέσα στην παράνοια της εποχής της, στα μέσα των seventies. Όμως τελικά αυτό λειτουργεί υπέρ του «Μεσολαβητή» γιατί ο έμπειρος Ντέιβιντ Μακένζι (σκηνοθέτης του εξαιρετικού σύγχρονου γουέστερν «Πάση θυσία») καταφέρνει να «παντρέψει» το ρετρό με το μοντέρνο χωρίς ποτέ να γίνεται νοσταλγικός.
Μια μάχη μετά την άλλη | Πολ Τόμας Άντερσον, ΗΠΑ
Η Αμερική του σημερινού χάους συμπυκνωμένη σε 170 λεπτά κατά την διάρκεια των οποίων, ο Πολ Τόμας Άντερσον («Θα χυθεί αίμα») με οδηγό του το μυθιστόρημα του Τόμας Πίντσον «Vinyl» και πρωταγωνιστές τους Λεονάρντο ντι Κάπριο, Σον Πεν και Μπενίσιο Ντελ Τόρο, θίγει με χιούμορ βουτηγμένο στην χλωρίνη καίρια ζητήματα – από το ζήτημα των λαθρομεταναστών μέχρι την στρατιωτική παράνοια και από τον ρατσισμό μέχρι τα «μυστικά» κυκλώματα όσων στην πραγματικότητα κινούν τα νήματα σε ένα θέατρο του παραλόγου. Εν ψυχρώ δολοφονίες, κατάχρηση εξουσίας, βία για τη βία, σμπαραλιασμένες οικογένειες, ένα κράτος υπό διάλυση, κάτω του μηδενός – αλλά όλα αυτά με χιούμορ, αυτό το βιτριολικό χιούμορ που χαρακτηρίζει όλες τις δουλειές του Άντερσον και που εδώ απογειώνεται.
Καμιά άλλη επιλογή | Παρκ Τσαν Γουκ, Νότιος Κορέα
Προκειμένου να αποκτήσει πίσω την δουλειά του, ο Μανσού (Λι Μπιουνγκ Χουν) ένας νεαρός οικογενειάρχης που απολύθηκε επειδή η βιομηχανία χαρτιού στην οποία εργαζόταν προέβη σε μείωση προσωπικού αποφασίζει να μειώσει ακόμη περισσότερο το προσωπικό, αφαιρώντας την ζωή όλων όσοι επωφελήθηκαν από την απόλυσή του. χωρίς βεβαίως να είναι σίγουρο ότι έτσι θα αποκτήσει και πάλι πίσω την δουλειά του. Αν όμως όλα αυτά αφόρητα, ο Παρκ Τσαν Γουκ, έμπειρος σκηνοθέτης ταινιών όπως οι «Old boy», «Υπήρέτρια» και «Απόφαση φυγής», στολίζει την ιστορία με ισχυρές δόσεις κατάμαυρου χιούμορ σε μια ταινία που παντρεύει έξοχα θρίλερ με το κοινωνικό σχόλιο καθώς στις μέρες μας, μια κατάσταση όπως αυτή του Μανσού, δεν είναι η εξαίρεση αλλά ο κανόνας.
Father Mother Sister Brother, Τζιμ Τζάρμους | ΗΠΑ
Στην τελευταία ταινία του, η οποία απέσπασε τον Χρυσό Λέοντα του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας, ο πρίγκιπας της αμερικανικής ανεξάρτητης σκηνής από τα μέσα των eighties ως τις μέρες μας, μας ταξιδεύει στον μικρόκοσμο τριών διαφορετικών οικογενειών σκιαγραφώντας με αγάπη τα μέλη της κάθε μίας. Μοιρασμένη σε τρία μέρη η ταινία αρχίζει με τον «Πατέρα» εστιάζοντας σε έναν μποέμ πατέρα (Τομ Γουέιτς) και τα δύο παιδιά του (Άνταμ Ντράιβερ και η Μαγίμ Μπαλίκ), συνεχίζει με τη Μητέρα, όπου κεντρικά πρόσωπα είναι μια Ιρλανδή αριστοκράτισσα και οι δύο κόρες της (Σαρλότ Ράμπλινγκ, Κέιτ Μπλάνσετ, Βίκι Κριπς) και κλείνει με το «Αδελφός Αδελφή» όπου δύο αδέλφια (Ιντια Μουρ, Λουκά Σαμπά) επισκέπτονται για τελευταία φορά την τελευταία κατοικία των γονιών τους. Το μεγαλείο της ποίησης μέσα από την καθημερινότητα…
Εκτός δεκάδας ακολουθούν:
- Είμαι Ακόμη Εδώ | Βάλτερ Σάλες, Βραζιλία/Γαλλία
- Βερμίλιο: Η Νύφη του Βουνού | Μάουρα Ντελπέρο, Ιταλία/Γαλλία (2024, πρώτη προβολή: 5/6/2025)
- Νεαρές Μητέρες | Jeunes Meres Ζαν-Πιέρ & Λικ Νταρντέν, Βέλγιο/Γαλλία
Σχόλια