Το παρόν χρονολόγιο βασίζεται στο βιβλίο “Όλη Νύχτα Εδώ” του Ιάσονα Χανδρινού, εκδ. Καστανιώτη. Συντάχθηκε με βάση το σύνολο των μαρτυριών, τα διάφορα χρονικά που υπάρχουν στη βιβλιογραφία και μια αποδελτίωση του Τύπου της εποχής (Τα Νέα, Το Βήμα, Βραδυνή, Απογευματινή, Ελεύθερος Κόσμος).
Αξιοποιούνται για πρώτη φορά οι χειρόγραφες σημειώσεις της Κατερίνας Κωτσάκη η οποία ήταν μέλος μιας μικρής ομάδας της ΚΝΕ και υπεύθυνη για επαφές με ξένα ειδησεογραφικά πρακτορεία.
Παρακολούθησε την εξέγερση από την πρώτη μέρα καταγράφοντας κυρίως τα τεκταινόμενα στους γύρω δρόμους, ενώ είδε και τις τελευταίες ώρες και την είσοδο του τανκ από απόσταση αναπνοής, κρυμμένη στο διαμέρισμα μιας πολυκατοικίας απέναντι από την πύλη.
Οι σημειώσεις της, τηλεγραφικές και γραμμένες πρόχειρα σε μικρά χαρτάκια με στυλό ή μολύβι, συνιστούν ένα εντυπωσιακό «ρεπορτάζ» σε συνθήκες τρομοκρατίας (περιλαμβάνονται και σημειώσεις άλλου συντρόφου της, του Δ.Κ. που παρακολουθούσε τις ραδιοσυχνότητες της Αστυνομίας) και παρατίθενται στα αντίστοιχα σημεία με πλάγια γραφή.
Η Σ.Ο. του Ανοικτού Δικτύου επιπλέον έχει προσθέσει και ενα συμπληρωματικό χρονολόγιο 15/07/74 – 15/11/83 με αποσπάσματα από το βιβλίο του Ιάσονα Χανδρινού και εφημερίδες της εποχής.
Σας προτείνουμε τέλος να επισκεφτείτε το πλέον πλήρες ημερολόγιο που επιμελήθηκαν οι Τοπογράφοι ΕΜΠ από τον σύνδεσμο που ακολουθεί.
8 Οκτωβρίου, 1973 Σχηματισμός κυβέρνησης με πρωθυπουργό τον Σπύρο Μαρκεζίνη. Υπουργός Παιδείας αναλαμβάνει ο Παναγιώτης Σιφναίος.
16 Οκτωβρίου, 1973 200 περίπου φοιτητές παρακολουθούν την πρόβα του συγκροτήματος του Γιάννη Μαρκόπουλου στην μπουάτ «Λήδρα» στην Πλάκα. Μετά την πρόβα, η πρόεδρος της Φοιτητικής Ένωσης Κρητών, Ιωάννα Καρυστιάνη εκφωνεί ομιλία και 60 άτομα πραγματοποιούν διαδήλωση. Δέκα μέρες αργότερα, η αστυνομία αφαιρεί την άδεια λειτουργίας της μπουάτ.
24 Οκτωβρίου 1973 Με Προεδρικό Διάταγμα, η Γενική Διεύθυνση Ειδικής Ασφαλείας (ΓΔΕΑ) του Υπουργείου Δημοσίας Τάξεως μετονομάζεται σε Υπηρεσία Εθνικής Ασφαλείας (ΥΠΕΑ).
29 Οκτωβρίου 1973 Συγκέντρωση 1.000 περίπου φοιτητών στο προαύλιο της Ιατρικής Σχολής στο Γουδή.
Τετάρτη 31 Οκτωβρίου 1973 Συγκέντρωση φοιτητών της Φυσικομαθηματικής Σχολής στο Χημείο, με πρωτοβουλία συνδικαλιστών της ΑΑΣΠΕ και της ΟΣΕ. Διαβάζεται κείμενο με τίτλο «Διακήρυξη του Φοιτητικού Κινήματος» το οποίο αποτελεί την πλατφόρμα της επαναστατικής Αριστεράς.
Πέμπτη 1 Νοεμβρίου 1973 Επίσημη έναρξη των μαθημάτων για το ακαδημαϊκό έτος 1973-1974. Συγκεντρώσεις σε διάφορες σχολές. Στη Βιομηχανική Σχολή, σύμφωνα με ανακοίνωση της διεύθυνσης, οι φοιτητές «δεν περιωρήσθησαν εις την διατύπωσιν φοιτητικών αιτημάτων, ενώ προεκλήθη ανωμαλία εις την διεξαγωγήν των μαθημάτων λόγω των σημειωθησών κατ’ αυτήν εκδηλώσεων (ποδοκρουσίαι επί του δαπέδου κ.ά)». Δύο φοιτητές της Νομικής και 10 της Ιατρικής παραπέμπονται στο Πειθαρχικό Συμβούλιο επειδή αγνόησαν τις απαγορεύσεις της Συγκλήτου για τη διενέργεια συγκεντρώσεων στη Νομική (27 Οκτωβρίου) και την Ιατρική (29 Οκτωβρίου) αντίστοιχα.
Παρασκευή 2 Νοεμβρίου 1973 Ο Τύπος ανακοινώνει πως επαναχορηγείται η αναβολή στους στρατευμένους φοιτητές. Τα σχετικά διατάγματα (1347/1973 και 93/1969) διατηρούνται σε ισχύ. Νέα συγκέντρωση στην Ιατρική Σχολή και ψήφισμα καταδίκης της απόφασης της Συγκλήτου για την πειθαρχική δίωξη φοιτητών. Κοινή ανακοίνωση 15 τοπικών φοιτητικών συλλόγων για τα σημαντικότερα φοιτητικά αιτήματα, μεταξύ των οποίων η κατάργηση του σπουδαστικού της Ασφάλειας και η κατάργηση των διαταγμάτων της στράτευσης. Υπογράφουν οι σύλλογοι Αρκάδων, Δωδεκανησίων, Ηλείων, Κρητών, Καρδιτσιωτών, Στερεοελλαδιτών, Κερκυραίων, Τρικαλινών, Πατρινών, Χίων, Ηπειρωτών, Μεσσηνίων, Κωνσταντινουπολιτών, Λαρισαίων, Κορινθίων.
Σάββατο 3 Νοεμβρίου 1973 Οι φοιτητές της Ανωτάτης Γεωπονικής Σχολής Αθηνών, Δημήτρης Καρακώστας και Δημήτρης Τζουβάνος συλλαμβάνονται από την Ασφάλεια Θεσσαλονίκης μέσα σε αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κατά τη διάρκεια Γενικής Συνέλευσης. Κρατούνται για δύο ώρες και αφήνονται ελεύθεροι με τη σύσταση να εγκαταλείψουν αμέσως στην πόλη
Κυριακή 4 Νοεμβρίου Το μνημόσυνο του Γεωργίου Παπανδρέου στο Α’ Νεκροταφείο εξελίσσεται σε δυναμική αντιχουντική εκδήλωση. Για πρώτη φορά σε όλη την περίοδο της Δικτατορίας σημειώνονται συγκρούσεις πολιτών με αστυνομικές δυνάμεις στην περιοχή του Α’ Νεκροταφείου και μέχρι την Πλατεία Συντάγματος. Περίπου 70 άτομα –ανάμεσά τους και αστυνομικοί– τραυματίζονται και 37 συλλαμβάνονται, από τα οποία τα 17 παραπέμπονται σε δίκη.
Δευτέρα 5 Νοεμβρίου 1973 Ξεκινά στο Πλημμελειοδικείο Αθηνών η δίκη των 17 συλληφθέντων για τα επεισόδια στο μνημόσυνο του Παπανδρέου. Στον Σκαραμαγκά συγκέντρωση κατοίκων από περιοχές της Αττικής που πλήττονται από απαλλοτριώσεις γης για την ίδρυση βιομηχανικών μονάδων (Μέθανα, Μέγαρα, Σκαραμαγκάς, Ελευσίνα, Μενίδι, Μαρούσι).
Τετάρτη 7 Νοεμβρίου Συγκεντρώσεις και ψηφίσματα διαμαρτυρίας των συλλόγων Χημικών Μηχανικών και Τοπογράφων Μηχανικών. Παραίτηση του ΔΣ του συλλόγου φοιτητών της Παντείου σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τα κυβερνητικά μέτρα.
Πέμπτη 8 Νοεμβρίου 1973 Το Πανεπιστήμιο παραμένει κλειστό για να αποφευχθούν προγραμματισμένες συγκεντρώσεις φοιτητών σε Νομική, Φιλοσοφική και Ιατρική. Επεισόδια μεταξύ φοιτητών και αστυνομίας στο κέντρο της Αθήνας. Συγκέντρωση φοιτητών του Πανεπιστημίου Πατρών με αιτήματα την άμεση έναρξη των διαδικασιών που προβλέπονται για τις αρχαιρεσίες, την κατάργηση του παρουσιολογίου και την αύξηση των δαπανών για την παιδεία.
Παρασκευή 9 Νοεμβρίου 1973 Συγκέντρωση συμπαράστασης για τους 17 κατηγορούμενους έξω από το Αρσάκειο Μέγαρο καταλήγει σε μικροεπεισόδια και κυνηγητό με την αστυνομία σε Πανεπιστημίου και Ιπποκράτους. Κατά τις 12:00 δεκάδες φοιτητές συγκεντρώθηκαν στο προαύλιο του Πολυτεχνείου φωνάζοντας συνθήματα για σχεδόν τρεις ώρες. Πολλοί προσαχθέντες στη Γενική Ασφάλεια οι οποίοι αφήνονται ελεύθεροι μετά από μερικές ώρες.
Τρίτη 13 Νοεμβρίου 1973 Μαζικές συγκεντρώσεις σε Φιλοσοφική, ΑΣΟΕΕ και Βιομηχανική. Η Σύγκλητος της ΑΣΟΕΕ αποφασίζει κλείσιμο της σχολής μέχρι την Παρασκευή. Δημοσιεύεται στην ΕτΚ το ΝΔ 236 «Περί αρχαιρεσιών εις Φοιτητικούς και Σπουδαστικούς Συλλόγους» το οποίο ορίζει την 15η Φεβρουαρίου 1974 ως ημερομηνία διεξαγωγής φοιτητικών εκλογών. Η σύνταξη των καταλόγων ανατίθεται στις διοικήσεις των Ιδρυμάτων και σε 7μελείς προσωρινές επιτροπές οι οποίες θα αποτελούνται από αριστούχους. Συνάντηση του Παναγιώτη Σιφναίου με επιτροπές φοιτητών στο Πολυτεχνείο. Οι επιτροπές ζητούν να οριστούν εκλογές στις 4 Δεκεμβρίου. Η Πρυτανεία δίνει άδεια για Γενικές Συνελεύσεις στις 2 το μεσημέρι της επομένης.
Τετάρτη 14 Νοεμβρίου 1973 Συγκεντρώσεις και συνελεύσεις σε όλες τις σχολές. Στις 10:00 η συγκέντρωση της Ιατρικής στο Γουδή. Οι συνελεύσεις στο ΕΜΠ έχουν προγραμματιστεί για τις 15:00, στη Βιομηχανική στις 17:00. Περίπου στις 14:00 φτάνουν στο Πολυτεχνείο 300-600 φοιτητές από διάφορες σχολές του Πανεπιστημίου, κυρίως Νομική, Φυσικομαθηματική και Ιατρική, μετά από λανθασμένη πληροφορία για επεισόδια με την αστυνομία στο Πολυτεχνείο. [Γίνεται επίθεση της Αστυνομίας, επίθεση από μέσα με νεράτζια]. Οι συγκεντρωμένοι φωνάζουν συνθήματα και αναρτούν τα πρώτα πανώ στα κάγκελα. Τον τόνο δίνουν κυρίως μέλη οργανώσεων της επαναστατικής Αριστεράς (ΕΚΚΕ/ΑΑΣΠΕ, ΟΣΕ κ.ά.). Στις 17:00 ο εισαγγελέας υπηρεσίας Σάνιτας πλησίασε την πύλη και με τηλεβόα ζήτησε από τους συγκεντρωμένους να διαλυθούν. Στις 18:00 οι συγκεντρωμένοι καταλαμβάνουν το πεζοδρόμιο και τη νησίδα ασφαλείας της Πατησίων φωνάζοντας συνθήματα. Λίγο μετά τις 20:00 καταφθάνουν στο χώρο εκατοντάδες φοιτητές της Βιομηχανικής [κλείνουν κυκλοφορία, προκηρύξεις, ο κόσμος συμπαράσταση –οδηγοί –εισπράκτορες, 11,30 κλείστηκαν [μέσα] 2.000. Στενό της Οδού Πολυτεχνείου ΕΚΟΦ χτύπησε με σίδερα. Αστυνομία οδήγησε σε παγίδα, σε οικόπεδο, δημοσιογράφους που τη νύχτα βγήκαν από το Πολυτεχνείο].
Πέμπτη 15 Νοεμβρίου 1973 Σε συνεδρίαση της το πρωί, η Σύγκλητος του ΕΜΠ αποφασίζει να μην επιτρέψει επέμβαση της αστυνομίας επικαλούμενη το άσυλο. Το Υπουργείο Παιδείας συμφωνεί. Το πρωί υπάρχουν περίπου 4-5.000 συγκεντρωμένοι εντός και εκτός Πολυτεχνείου. Φοιτητές της Βιομηχανικής παραβιάζουν το γραφείο του Κυβερνητικού Επιτρόπου. Εμβλήματα και σημαίες της 21ης Απριλίου, πορτρέτα του Παπαδόπουλου καταστρέφονται. Η κυκλοφορία στην Πατησίων διεξάγεται με δυσκολία. Το μεσημέρι οργανώνεται στο Εργαστήριο Ασυρμάτου Τηλεποικοινωνίας στο Κτίριο Μηχανολόγων και ξεκινά να εκπέμπει ο νέος ραδιοφωνικός σταθμός της κατάληψης. Με τη συμμετοχή περισσότερων μελών από οργανώσεις που αρχικά είχαν επιφυλάξεις (Αντι-ΕΦΕΕ, Ρήγας Φεραίος) ο χαρακτήρας της κατάληψης γίνεται ανοιχτά πολιτικός. Συνθήματα που θεωρούνται εξτρεμιστικά («Κάτω το Κράτος», «Κάτω η Εξουσία») παραμερίζονται, κυριαρχούν τα «Ελευθερία», «Δημοκρατία», «Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία», «Κάτω η Χούντα», «Κάτω ο Παπαδόπουλος», «Όλοι ενωμένοι», «Έξω οι ΗΠΑ», «Λαέ πολέμα σου πίνουνε το αίμα», «Λαέ πεινάς γιατί δεν τους κρεμάς», «Απόψε πεθαίνει ο Φασισμός», «Ο Αλλιέντε ζει», «ΕΣΑ-ΕΣ ΕΣ-Βασανιστές». Συγκεντρώσεις στην Πολυτεχνική Σχολή Θεσσαλονίκης και το Πανεπιστήμιο Πατρών αποφασίζουν κατάληψη των ιδρυμάτων τους. Το βράδυ η συγκέντρωση φοιτητών και πολιτών εκτείνεται από την Σολωμού μέχρι την Μάρνη, η κυκλοφορία των τρόλεϊ διακόπτεται. Αργά το βράδυ, σε συνελεύσεις ανά σχολές εκλέγονται εκπρόσωποι οι οποίοι σχηματίζουν την Συντονιστική Επιτροπή.
Παρασκευή 16 Νοεμβρίου 1973 Η κατάληψη του Πολυτεχνείου παίρνει διαστάσεις λαϊκής εξέγερσης. Το πλήθος κατακλύζει όλη την περιοχή από το Αρχαιολογικό Μουσείο μέχρι την Ομόνοια, ανάμεσά τους πολλοί μαθητές από σχολεία και φροντιστήρια, καθώς και μια επιτροπή κατοίκων των Μεγάρων. Σύλλογοι, σωματεία, ηθοποιοί και καλλιτέχνες δηλώνουν την υποστήριξή τους. Φήμες για κινητοποιήσεις σε Αθήνα και επαρχία διαδίδονται
[Κατελήφθη ηλεκτρικός σταθμός Ν. Ιωνίας –Απεργία σε εργοστάσιο Πειραιά –Στη 1 ξεκίνησαν τρακτέρ απ’ τα Μέγαρα – Δράμα απεργία –Τεράστια κινητοποίηση Θεσσαλονίκη –ΕΣΑ έσπασε γραφεία Χίων φοιτητών. Καταγγέλεται –Όλη η Αθήνα ακούει τον σταθμό, τα ΙΧ, τα ταξί – ομάδες Μουσικής Μαρκόπουλος [κάνει] πρόγραμμα. Ηθοποιοί Φυσούν Καρέζη Καζάκος Αγγελόπουλος, Ρούμπου, Μητσιάς, Σαλπέα]
Στις 15:00 σε αίθουσα της Αρχιτεκτονικής διαβάζεται ενώπιων 25 δημοσιογράφων και ανταποκριτών ξένων πρακτορείων ψήφισμα της Συντονιστικής Επιτροπής το οποίο ζητούσε την άμεση πτώση του δικτατορικού καθεστώτος και την αποκατάσταση της λαϊκής κυριαρχίας. Συγκεντρώσεις πολιτών σε Γ’ Σεπτεμβρίου, Ακαδημίας, Πανεπιστημίου και Σταδίου [5,30 γυρίζουν Κάνιγγος Εξάρχεια 5.000 διαδηλώνοντας]. Στις 18:00 μεγάλη διαδήλωση που είχε ξεκινήσει από το Πολυτεχνείο δέχεται άγρια επίθεση της αστυνομίας στην Πλατεία Κλαυθμώνος. Οι συγκρούσεις γενικεύονται στα Χαυτεία. Ομάδα διαδηλωτών εισέρχεται στο κτίριο της Νομαρχίας Αττικής (Αιόλου 104), η πληροφορία θεωρείται έναυσμα για επιθέσεις σε κυβερνητικά κτίρια. Στις 20:30 η αστυνομία κάνει μαζική χρήση δακρυγόνων, και με τεθωρακισμένα οχήματα περιμετρικά, το πλήθος ανασυντάσσεται γύρω από το Πολυτεχνείο. Διαδηλωτές πετούν πέτρες στο Υπουργείο Δημόσιας Τάξεως στη γωνία Αβέρωφ και Μάρνη
[8.35 μ.μ. Δακρυγόνα σε όλο τον χώρο του Πολυτεχνείου –Φωτιές για τα δακρυγόνα –Ρυθμικό χτύπημα [1]. Κατελήφθη Νομαρχία και Δημαρχείο. Αστυνομία χτυπά στο ψαχνό Πατησίων νεκροί –οδοφράγματα –φωτιές. Από 10 μ.μ ο κόσμος μάχεται με τα δακρυγόνα και τα καταστρέφει. Οδόφραγμα Αλεξάνδρας από λεωφορεία, τρόλεϊ, στέγαστρα των στάσεων. Όλη η Αλεξάνδρας ελέγχεται [από διαδηλωτές]. Οδός Χέϋδεν μεγάλες φωτιές. Όλη η Πλ. Αιγύπτου –αρχή Αλεξάνδρας αποκλεισμένη από καρέκλες και ΚΤΕΛ λεωφορεία].
Στις 22:00 Αστυνομία και Χωροφυλακή εντέλλονται επισήμως να κάνουν χρήση πυρός. Μεγάλος αριθμός τραυματιών μεταφέρεται στο πρόχειρο ιατρείο του Πολυτεχνείου ή σε νοσοκομεία. Στις 23:15 αποφασίζεται από τον Παπαδόπουλο η επέμβαση του στρατού. Κινητοποιούνται δυνάμεις από το Στρατόπεδο Χαϊδαρίου (28ο Σύνταγμα), καταδρομείς (1η και 2η Μοίρα Αλεξιπτωτιστών και Σύνταγμα Αλεξιπτωτιστών) και ένας ουλαμός αρμάτων μάχης της 30ης Επιλαρχίας Μέσων Αρμάτων (ΕΜΑ) από το ΚΕΤΟ στο Γουδή.
[1] Εννοεί χτυπήματα των έγκλειστων στα κάγκελα του Πολυτεχνείου. Βλέπε συνέντευξη Νίκου Σηφιανού.
Σάββατο 17 Νοεμβρίου 1973 Μια ώρα μετά τα μεσάνυχτα ο χώρος γύρω από το Πολυτεχνείο έχει σχεδόν αδειάσει. Μέσα στο κτίριο παραμένουν 1.500-2.000 έγκλειστοι
[1,10 πμ. Τα τανκς στους Αμπελόκηπους. 1,30 στο Πολυτεχνείο- Αδέλφια μας φαντάροι –ο στρατός με τον Λαό-εθνικός ύμνος. 2,30 Οκτώ φορτηγά Λοκ. Τα παιδιά παραμένουν στα κάγκελα και ανοίγουν τα πουκάμισα. Ζητούν τον εκπρόσωπο του στρατού από τα μεγάφωνα. […]
Ξεκινούν διαπραγματεύσεις με φοιτητές εκπροσώπους της Συντονιστικής και τους επικεφαλής αξιωματικούς του στρατού
[3 π.μ. επίθεση τανκς με μεγάλο κανόνι σπάει την πόρτα. Σφαγή. Βάζουν τις κόρνες. Συνεχίζουν τα αυτόματα. Μάχη σε όλη την Αθήνα. Γράφουν συνθήματα με το αίμα τους στους τοίχους στην Οδό Πολυτεχνείου και στους γύρω δρόμους. Μέσα στο ίδρυμα ακούγονται παντού κραυγές. Χιλιάδες συλληφθέντες]
Κατά την εκκένωση του Πολυτεχνείου, άγριοι ξυλοδαρμοί από αστυνομικούς με πολιτικά και παρακρατικούς, στους γύρω δρόμους. Εκατοντάδες σώζονται κρυμμένοι σε σπίτια και παρακείμενες πολυκατοικίες. Συνολικά 866 άτομα συλλαμβάνονται και οδηγούνται στη Γενική Ασφάλεια (Μεσογείων 14-18), αργότερα στο Στρατόπεδο Χαϊδαρίου (ΚΕΒΟΠ, ΚΕΔ) και στην Υποδιεύθυνση Ασφαλείας Προαστείων στη Νέα Ιωνία. Από τα ξημερώματα η αστυνομία προσπαθεί να αποκαταστήσει την κυκλοφορία, κόσμος προσέρχεται εκ νέου στην περιοχή της επέμβασης
[8 π.μ. αρχίζουν διαδηλώσεις. Ο κόσμος μαζεύεται στο Πολυτεχνείο και απωθείται. Γυναίκες κλαίνε. Η συγκοινωνία δεν λειτουργεί γιατί υπάρχουν οδοφράγματα, λεωφορεία που χρησίμευσαν για οδοφράγματα, σπασμένα αυτοκίνητα, υλικά οικοδομών. Παντού μυρίζει μπαρούτι – δακρυγόνο. 9 π.μ. Διαδηλώσεις γενικεύονται, 10,10 πμ [διαδήλωση] Χαλκοκονδύλη και γύρω, τουλάχιστον 8 τετράγωνα. Πυροβολισμοί και στο Κολωνάκι. 10,40 Σανταρόζα έως Σοφοκλέους χτυπούν –ο κόσμος φωνάζει -11 π.μ. Μακρυγιάννη 6.000. Δονείται Αθήνα και Πειραιάς από πυροβολισμούς. Τραυματίες τουλάχιστον 200 από σφαίρες. 20 ξέρουμε (είδαμε) εμείς. Η Σχολή Δοξιάδη απεργεί και διαδηλώνει. [ακολουθούν μηνύματα από τις συχνότητες της αστυνομίας]: 11,20 τανκς προς Πειραιώς, 11,25 Χαλκοκονδύλη, 11,57 Τανκς στην Ομόνοια, 11,58 Συγκέντρωση ατόμων στην Ακρόπολη, 12,02 Συνεχές πυρ στην Πλατεία Αμερικής, 12,03 Στην [οδό] Δροσοπούλου –Μηθύμνης μεγάλο πανηγύρι, 12,04 Ζητούν για φρουρά στο ΕΙΡΤ, 12.14 Οδοφράγματα Γ’ Σεπτεμβρίου, [στην] Πλατεία Αμερικής μεγάλη αστυν. δύναμη, 12.15 Πατησίων και Πιπίνου 3.000 άτομα, 12,18 6.000, 12,19 Πλατεία Κολοκοτρώνη–Λαυρίου, 12,20 Ζητά ενίσχυση η Πατησίων. Αχαρνών. Κατελήφθη τράπεζα, 12,37 Όλοι προς Πλ. Αμερικής. 5 άρματα, 12,45 Κατέρχονται την Βείκου, 12,56 Διαδηλωταί στη Συγγρού 2 οδοφράγματα, 12,58 Συγγρού –πετάν αντικείμενα, τραυματισμοί αστυνομικών]
Συνολικά δέκα άτομα σκοτώνονται και δεκάδες τραυματίζονται από στοχευμένα ή αδέσποτα πυρά σε διάφορα σημεία της Αθήνας, κυρίως από άρματα μάχης. Κήρυξη στρατιωτικού νόμου και απαγόρευση αναπαραγωγής πληροφοριών στον Τύπο, απαγόρευση κυκλοφορίας από τις 15:00.
Κυριακή 18 Νοεμβρίου 1973 Από τις 12:00 σποραδικές συγκεντρώσεις πολιτών σε Πεδίο Άρεως, λεωφόρο Αλεξάνδρας, Χαλκοκονδύλη και αλλού. Ρίψη δακρυγόνων από την αστυνομία. Περίπου 100 συλλήψεις. Τέσσερα ακόμα άτομα σκοτώνονται, οι δυο από πυρά αρμάτων μάχης στην αρχή της Πατησίων (Ανδρέας Κούμπος, Κυριάκος Παντελεάκης), ο ένας (Μιχάλης Μυρογιάννης) δολοφονείται εν ψυχρώ από τον συνταγματάρχη Νικόλαo Ντερτιλή στην οδό Στουρνάρη.
Δευτέρα 19 Νοεμβρίου 1973 Ο υφυπουργός Τύπου Σπύρος Ζουρνατζής συνοδεύει δημοσιογράφους εφημερίδων και ξένων πρακτορείων στο Πολυτεχνείο για να καλύψουν υποτιθέμενες καταστροφές μέσα στο χώρο. Έξι διαδηλωτές, ανάμεσά τους δύο οικοδόμοι, καταδικάζονται σε 5 χρόνια φυλάκιση από το Έκτακτο Στρατοδικείο για παράβαση του στρατιωτικού νόμου. Αφήνονται ελεύθεροι 662 συλληφθέντες.
Τρίτη 20 Νοεμβρίου 1973 Δύο τραυματίες υποκύπτουν ανεβάζοντας τον αριθμό των επίσημα ανακοινωθέντων νεκρών σε 11.
Τετάρτη 21 Νοεμβρίου 1973 12 φοιτητές καταδικάζονται από το Στρατοδικείο σε διάφορες ποινές με αναστολή επειδή παρείχαν άσυλο σε διαδηλωτές. Τηλεοπτική συνέντευξη με κρατούμενους φοιτητές στο στρατόπεδο του ΚΕΒΟΠ στο Χαϊδάρι από τον παρουσιαστή Νίκο Μαστοράκη, σχετικά με την συμμετοχή τους στην εξέγερση.
Πέμπτη 22 Νοεμβρίου 1973 Με εντολή του αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων, στρατηγού Δημήτριου Ζαγοριαννάκου, διαλύονται 28 τοπικοί φοιτητικοί σύλλογοι. Τέσσερις καταδίκες από το Στρατοδικείο για παράβαση του στρατιωτικού νόμου. Η κυβέρνηση διαψεύδει εκ νέου τις έντονες φήμες για εκατοντάδες νεκρούς στα γεγονότα.
Σάββατο 24 Νοεμβρίου 1973 Παραιτείται ο υπουργός Δημόσιας Τάξης, Παναγιώτη Θεράπος. Στη θέση του διορίζεται ο Βασίλειος Τσούμπας. Προβολή της συνέντευξης των κρατουμένων φοιτητών του ΚΕΒΟΠ.
Κυριακή 25 Νοεμβρίου 1973 Πραξικόπημα Ιωαννίδη. Πρωθυπουργός αναλαμβάνει ο Αδαμάντιος Ανδρουτσόπουλος. Πρόεδρος της Δημοκρατίας ορκίζεται ο αντιστράτηγος Φαίδων Γκιζίκης.
Δευτέρα 26 Νοεμβρίου 1973 Άγνωστοι τοποθετούν λουλούδια στα κάγκελα του Πολυτεχνείου.
7 Δεκεμβρίου 1973 [Συγκέντρωση 400 ατόμων στα σκαλιά [της] Αρχιτεκτονικής. Κόσμος μαζεύτηκε απ’ έξω. Άρχισαν να τραγουδούν τον εθνικό ύμνο –Ένα το Χελιδόνι –πρώτοι Νεκροί –ξανά εθνικός ύμνος – προχωρώντας ένας ένας ακούμπησαν λουλούδια στα κάγκελα του Πολυτεχνείου, υποχώρησαν και διαλύθηκαν. Διάρκεια μισή ώρα].
13 Δεκεμβρίου 1973 [Ο φοιτητής του Πολυτεχνείου, Παναγιώτης Ιωάννου, 19 χρονών καταδικάζεται σε 18 μήνες φυλάκιση από το στρατοδικείο με την κατηγορία εγκατάστασης σταθμού αναμετάδοσης του πομπού].
17 Δεκεμβρίου 1973 Σποραδική «επετειακή» συγκέντρωση στους δρόμους γύρω από το Πολυτεχνείο από μέλη του ΕΚΚΕ και της ΑΑΣΠΕ, αρκετά από τα οποία επισημαίνονται από άνδρες της Ασφάλειας.
10 Ιανουαρίου 1974 Πέντε καταδίκες από το στρατοδικείο σε ποινές από έξι μήνες έως έναν χρόνο για γράψιμο συνθημάτων «ο ελληνικός λαός πρέπει να πάρει τα όπλα».
13 Φεβρουαρίου 1974 Ξεκινούν μαζικές συλλήψεις μελών του ΚΚΕ, της ΚΝΕ και της Αντι-ΕΦΕΕ. Η Αντι-ΕΦΕΕ είχε εξαγγείλει αποχή και κινητοποιήσεις στα πανεπιστήμια για τις 17 Φεβρουαρίου, με αφορμή τη συμπλήρωση τριών μηνών από την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Με τις συλλήψεις εξαρθρώνεται μεταξύ άλλων το παράνομο κλιμάκιο της ΚΕ του ΚΚΕ (Αμπατιέλος, Γιάννου, Καλούδης κ.ά). Σχεδόν 300 άτομα συλλαμβάνονται, εκ των οποίων 41 άνδρες και γυναίκες θα κρατηθούν διαδοχικά στην Ασφάλεια, στις Στρατιωτικές Φυλακές Μπογιατίου και τις Φυλακές Κορυδαλλού για να παραπεμφθούν σε δίκη με τον αντικομμουνιστικό Νόμο 509/1947.
4 Μαϊου 1974 Σε συντονισμένη επιχείρηση συλλαμβάνονται 36 μέλη του ΕΚΚΕ και της ΑΑΣΠΕ, συμπεριλαμβανομένου του ηγετικού πυρήνα του ΕΚΚΕ. Ανάμεσα στις κατηγορίες που τους αποδίδονται είναι η υποκίνηση και ηθική αυτουργία των γεγονότων του Πολυτεχνείου.
15 Ιουλίου, 1974 Πραξικόπημα στην Κύπρο με σκοπό την ανατροπή του Προέδρου Μακαρίου. Η Χούντα των Αθηνών διέταξε το Πραξικόπημα με σκοπό την δολοφονία του Αρχιεπισκόπου και την ανατροπή του καθεστώτος και πραγματοποιήθηκε από την κυπριακή Εθνική Φρουρά. Ο Μακάριος όμως σώζεται και διαφεύγει. Απευθύνει διάγγελμα από την Πάφο. Ο Νίκος Σαμψών ανακηρύσσεται πρόεδρος των πραξικοπηματιών
20 Ιουλίου, 1974 Τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Η Τουρκία υποστηρίζει πως η επιχείρηση αποτελεί ειρηνευτική επέμβαση νομιμοποιημένη από το άρθρο 4 της Συνθήκης Εγγυήσεων (συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου). Τόσο τα Ηνωμένα Έθνη όσο και το Συμβούλιο της Ευρώπης αναφέρουν το αποτέλεσμα της εισβολής ως παράνομη στρατιωτική κατοχή. Οι τούρκικες δυνάμεις εντός τριών ημερών κατέλαβαν αρχικά το 3% από το βόρειο κομμάτι του νησιού με τη γνωστή επιχείρηση («Αττίλα 1») και συγκεκριμένα την Κερύνεια και την περιοχή γύρω από την πόλη.
23 Ιουλίου, 1974 Κηρύχθηκε εκεχειρία και τόσο η Χούντα των Αθηνών όσο και η πραξικοπηματική κυβέρνηση της Κύπρου κατέρρευσαν.
24 Ιουλίου, 1974 Αντιμετωπίζοντας αδιέξοδο η Χούντα των Αθηνών παραδίδει την εξουσία στους πολιτικούς. Άφιξη του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην Αθήνα. Αποκατάσταση της δημοκρατίας.
Ακολούθησαν δύο γύροι διαβουλεύσεων στη Γενεύη μεταξύ των εμπλεκόμενων χωρών, στις οποίες η Τουρκία ζητούσε ομοσπονδιακή λύση, ανταλλαγή πληθυσμού και το 34% των εδαφών της Κύπρου να ελέγχεται από τους Τουρκοκύπριους.
14 Αυγούστου, 1974 Οι συνομιλίες της Γενεύης κατέρρευσαν και μόλις μια ώρα μετά η Τουρκία ξεκίνησε δεύτερη επιχείρηση («Αττίλας ΙΙ»), κατά την οποία μέσα σε 3 ημέρες κατέλαβε το 36,2% του νησιού και εκτόπισε 120 χιλιάδες Κύπριους (άλλες 20 χιλιάδες παρέμειναν εγκλωβισμένοι), ενώ συνολικά σκοτώθηκαν περίπου 3 χιλιάδες ελληνόφωνοι Κύπριοι. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, επικεφαλής της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας ( χωρίς τη συμμετοχή της Αριστεράς) αποφασίζει την αποχώρηση της Ελλάδος από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ. «Σε κυβερνητική ανακοίνωση, που δημοσιοποιήθηκε για την αναγγελία της αποχώρησης, μεταξύ άλλων αναφέρεται ότι «..το ΝΑΤΟ αποδείχθηκε ανίκανο να παρεμποδίσει την Τουρκία από την εξαπόλυση νέας βάρβαρης και απρόκλητης επίθεσης κατά της Κύπρου… Το ΝΑΤΟ δεν έχει επομένως λόγο ύπαρξης και δεν μπορεί να εκπληρώσει το σκοπό για τον οποίο συνεστήθη, αφού δεν μπορεί να αποτρέψει τον πόλεμο μεταξύ δύο μελών του…». Η αποχώρηση διήρκεσε έξη χρόνια. 70 ημέρες πριν από την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας του Γεωργίου Ράλλη ανακοίνωσε την επάνοδο της χώρας στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ.
14 Οκτωβρίου 1974 Ο εισαγγελέας πρωτοδικών Δημήτριος Τσεβάς καταθέτει στην προϊστάμενο της Εισαγγελείας Αθηνών το πόρισμα της προκαταρκτικής εξέτασης «προς διακρίβωσιν τυχόν τελέσεως αξιοποίνων πράξεων εξ αφορμής των περί το Πολυτεχνείον γνωστών αιματηρών εκδηλώσεων του Νοεμβρίου 1973». Το πόρισμα έκανε λόγο για 34 νεκρούς (18 επωνύμους και 16 ανωνύμους) και 1.103 τραυματίες.
Παρασκευή 15 Νοεμβρίου 1974 Εκδηλώσεις για την επέτειο του Πολυτεχνείου από όλες τις αριστερές φοιτητικές οργανώσεις εκτός ΚΝΕ και Ρήγα Φεραίου (ΚΚΕ και ΚΚΕ Εσωτερικού) και οργάνωση πορείας που καταλήγει στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Ακούγεται για πρώτη φορά το σύνθημα «ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-Πολυτεχνείο».
17 Νοεμβρίου 1974 Βουλευτικές εκλογές. Νικήτρια η Νέα Δημοκρατία του Κωνσταντίνου Καραμανλή με 54%.
24 Νοεμβρίου 1974 Πρώτος «επίσημος» εορτασμός της εξέγερσης του Πολυτεχνείου σε έντονα φορτισμένο κλίμα, με συμμετοχή φορέων και πολιτικών κομμάτων. Τις εκδηλώσεις στο χώρο του ιδρύματος παρακολουθεί σχεδόν ένα εκατομμύριο κόσμος.
16 Οκτωβρίου 1975 Ξεκινά στην αίθουσα των Γυναικείων Φυλακών Κορυδαλλού η δίκη για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου στην οποία παραπέμπονται συνολικά 35 κατηγορούμενοι (34 παρόντες και ένας ερήμην) για φυσική και ηθική αυτουργία σε ανθρωποκτονίες, απόπειρες ανθρωποκτονίας και πρόκληση επικίνδυνων σωματικών βλαβών, ανάμεσά τους οι δικτάτορες Γεώργιος Παπαδόπουλος και Δημήτριος Ιωαννίδης και αξιωματικοί της αστυνομίας, της χωροφυλακής και του στρατού. Η δίκη θα ολοκληρωθεί στις 31 Δεκεμβρίου. Στην πρώτη δίκη, από 32 κατηγορουμένους, οι 20 καταδικάστηκαν σε ποινές από πέντε μήνες έως επτά φορές ισόβια (Ιωαννίδης) και οι 12 αθωώθηκαν. Τον Αύγουστο του 1976 ο Άρειος Πάγος κάνει δεκτές τις αναιρέσεις για πέντε κηρυγμένους ενόχους οι οποίοι θα δικαστούν στο εφετείο και θα αφεθούν ελεύθεροι.
15 Νοεμβρίου, 1983 Ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων Ραούφ Ντεκτάς ανακηρύσσει το ψευδοκράτος ως «Τουρκική Δημοκρατία Βόρειας Κύπρου», αναγνωρισμένη μόνο από την Τουρκία περιλαμβάνοντας τα εδάφη που κατέλαβε η Τουρκία με τις εισβολές του 1974 και που κατέχει ακόμη. Η διεθνής κοινότητα θεωρεί τα εδάφη της ΤΔΒΚ ως κατεχόμενη από τις τουρκικές δυνάμεις περιοχή της Δημοκρατίας της Κύπρου.. Η κατοχή εξακολουθεί να θεωρείται παράνομη ως σήμερα.
Σχόλια