Η ανθρώπινη προσωπικότητα "χωρίζεται" σε τρεις πλευρές που αλληλοσυμπληρώνονται. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της κάθε μίας;
Σίγουρα έχεις ακουστά τον Φρόιντ. Επίσης, ανάλογα με τις απόψεις που έχεις, μπορεί να θεωρείς τον Φρόιντ κάπως απαρχαιωμένο αυτή τη στιγμή, αλλά δεν μπορούμε να αγνοήσουμε πως είναι ο "πατέρας" της σύγχρονης ψυχολογίας. Και η θεωρία του όσον αφορά τις τρεις πτυχές της ανθρώπινης προσωπικότητας μοιάζει κάπως δύσκολο να ξεπεραστεί.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με την σειρά.
Το Εκείνο αντιπροσωπεύει όλες τις ορμές που βιώνουμε σε ενστικτώδες επίπεδο - όπως το σεξ και η βία - και χρειάζεται άμεση ικανοποίηση, χωρίς να υπολογίζει συνέπειες. Ένα νεογέννητο μωρό, για παράδειγμα, ελέγχεται 100% από το Εκείνο του, καθώς δεν έχει την απαραίτητη συναίσθηση του κόσμου γύρω του για να "φιλτράρει" την συμπεριφορά του.
Οι δύο παράγοντες που επηρεάζουν τις πράξεις του Εκείνου, όπως τις όρισε ο Φρόιντ, είναι ο Έρως και ο Θάνατος. Ο Έρως έχει να κάνει με το σεξ και την ανάγκη της αναπαραγωγής, ενώ ο Θάνατος είναι η βία, η εγκληματικότητα και η επιθυμία του ανθρώπου να πεθάνει, καθώς για τον Φρόιντ αυτή είναι η απόλυτη διέξοδος από την πραγματικότητα και τις συχνά ανυπόφορες καταστάσεις της.
Το Εγώ, από την άλλη, βρίσκεται στην μέση και δεν είναι έμφυτο. Καλλιεργείται μέσα από τις εμπειρίες του ανθρώπου στην κοινωνία. Το Εγώ επίσης ενδιαφέρεται πολύ για την άμεση ικανοποίηση των θέλω του, αλλά έχει την συναίσθηση να βάλει αυτά τα θέλω σε ένα πιο υγιές κοινωνικό πλαίσιο, υπολογίζοντας τις συνέπειες των πράξεών του.
Τέλος, το Υπερεγώ αντιπροσωπεύει τις ηθικές και κοινωνικές αξίες του ατόμου, λειτουργώντας κατά κάποιον τρόπο σαν "πυξίδα ηθικής". Αν το Εκείνο, δηλαδή, είναι το διαβολάκι στον ώμο σου που λέει να φας όλο το κουτί με τα μπισκότα, το Υπερεγώ είναι το αγγελάκι που σου λέει "Μπορείς να φας ΕΝΑ μπισκότο για να κόψεις την πείνα σου, μην υπερβάλλεις".
Ο Φρόιντ όρισε την σχέση μεταξύ του Εκείνου και του Εγώ σαν την σχέση ενός αλόγου με τον καβαλάρη του. Μπορεί ο καβαλάρης (Εγώ) να έχει τα ηνία, αλλά πρέπει να κάνει μεγάλη προσπάθεια για να ελέγξει την δύναμη του πιο ισχυρού από εκείνον αλόγου (Εκείνο). Όταν το Εκείνο νιώθει την παρόρμηση να κάνει κάτι που δεν είναι κοινωνικά αποδεκτό, το Υπερεγώ αντιδρά με αισθήματα ντροπής, και το Εγώ αναγκάζεται να τα βάλει αυτά τα δύο στην ζυγαριά και να τα διαχειριστεί.
Το πιο σημαντικό ζήτημα για να είναι καλά το άτομο είναι να υπάρχει αρμονία ανάμεσα στις τρεις αυτές πτυχές της προσωπικότητας. Όταν αυτή η αρμονία απειλείται από διάφορες καταστάσεις, το άτομο αναπτύσσει αμυντικούς μηχανισμούς. Ένας καλά προσαρμοσμένος στην κοινωνία άνθρωπος καταφέρνει να ελέγξει και τις παρορμήσεις του Εκείνου του, αλλά και τα αισθήματα καταπίεσης και ντροπής που μπορεί να του "φορτώνει" το Υπερεγώ του, ενώ σε περιπτώσεις που αυτό δεν συμβαίνει, είναι πολύ πιθανό να εμφανιστεί αντικοινωνική συμπεριφορά και το άτομο να νοσήσει ψυχικά.
Σχόλια