Τι είναι το τρίγωνο του δράματος;
Όπως όλοι γνωρίζουμε, η σύγκρουση είναι αναπόφευκτο μέρος οποιασδήποτε σχέσης. Είτε το γνωρίζουμε είτε όχι, οι περισσότεροι από εμάς αντιδρούν στη ζωή ως θύματα. Κάθε φορά που αρνούμαστε να αναλάβουμε την ευθύνη για τον εαυτό μας, επιλέγουμε ασυνείδητα να αντιδράσουμε σαν θύμα. Αυτό δημιουργεί αναπόφευκτα συναισθήματα θυμού, φόβου, ενοχής ή ανεπάρκειας. Αισθανόμαστε προδομένοι, ή ότι οι άλλοι μας εκμεταλλεύονται.
Τότε υπάρχει όμως ένας σωτήρας και κάποιος δράστης που εμπλέκεται σε οποιαδήποτε σύγκρουση. Αυτά τα τρία αρχέτυπα, σαν ρόλοι που παίρνουμε, κυριαρχούν στις ανθρώπινες σχέσεις.
Ο Stephen Karpman ψυχίατρος και δάσκαλος της συναλλακτικής ανάλυσης, το Ονομάζει το “Τρίγωνο του Δράματος”, ή το τρίγωνο της αποδυνάμωσης. Σε κάθε δυσλειτουργική αλληλεπίδραση, σε σχέση με τον εαυτό, ή με τους άλλους λαμβάνει χώρα το τρίγωνο του δράματος.
Το τρίγωνο του δράματος είναι ένα κοινωνικό μοντέλο ανθρώπινης αλληλεπίδρασης. Είναι ένα είδος καταστροφικής αλληλεπίδρασης που μπορεί να συμβεί μεταξύ των ανθρώπων που βρίσκονται σε μια σύγκρουση.
Οι γωνίες του Τριγωνικού Δράματος
Το Τρίγωνο του Δράματος είναι μια έννοια που καθορίζει τους τρεις ρόλους που οι άνθρωποι παίρνουν κατά κανόνα σε καταστάσεις υψηλής σύγκρουσης. Το τρίγωνο του δράματος δεν προϋποθέτει ότι χρειάζεται τρεις διαφορετικούς χαρακτήρες για να ενεργοποιηθεί. Μπορεί να ενεργοποιηθεί και μέσα μας όταν υπάρχει μια εσωτερική σύγκρουση.
-Το Θύμα
Το Θύμα αισθάνεται, καταπιεσμένος, αβοήθητος, απελπισμένος, αδύναμος, ντροπιασμένος και δεν μπορεί να λάβει αποφάσεις, να λύσει προβλήματα, να απολαύσει τη ζωή. Η ενοχή και η ντροπή είναι οι κινητήριες δυνάμεις για τη διαιώνιση του τριγώνου.
Η ενοχή χρησιμοποιείται συχνά από τα θύματα σε μια προσπάθεια να χειραγωγήσουν τους διασώστες τους για να τους φροντίσουν: “Αν δεν το κάνετε, ποιος θα το κάνει;” Η ιστορία των θυμάτων λέει ότι δεν μπορούν να το κάνουν μόνοι τους και το αποδεικνύουν για τον εαυτό τους ξανά και ξανά στο τρίγωνο. Πιστεύουν ότι είναι εγγενώς ελαττωματικοί και ανίκανοι και έτσι ξοδεύουν τη ζωή τους στην αναζήτηση για κάποιον που θα τους «σώσει». Αν και αυτό είναι που αισθάνονται ότι πρέπει να έχουν, δηλαδή, έναν σωτήρα, είναι ταυτόχρονα θυμωμένοι με τους διασώστες τους επειδή νιώθουν ότι έχουν παραδώσει τον έλεγχο της ζωής σε αυτούς.
-Ο Δράστης (διώκτης)
Ο δράστης ελέγχει, κατηγορεί, είναι κριτικός, καταπιεστικός, θυμωμένος, άκαμπτος και ανώτερος. Οι διώκτες που πιστεύουν ότι ο κόσμος είναι επικίνδυνος, χρησιμοποιούν το φόβο και τον εκφοβισμό ως εργαλεία για να χειραγωγούν τους άλλους. Αυτό που δεν βλέπουν είναι πώς καταλήγουν οι μέθοδοι τους για την παροχή “ασφάλειας” αποδεικνύοντας ότι η ζωή είναι πράγματι τόσο επικίνδυνη όσο πιστεύουν ότι είναι.
Η ιστορία τους λέει ότι είναι αθώοι παρευρισκόμενοι σε έναν επικίνδυνο κόσμο, όπου άλλοι είναι πάντα έξω για να τους βλάψουν. Είναι η επιβίωση για τους πιο ικανούς και θέλουν να έχουν τον έλεγχο των πάντων.
-Ο Σωτήρας (Διασώστης)
Οι διασώστες πιστεύουν ότι οι ανάγκες τους είναι ασήμαντες και ανάξιες. Αυτό σημαίνει ότι ο μόνος τρόπος για να μπορέσουν να συνδεθούν με τους άλλους, να αισθάνονται την αξία τους και να ικανοποιούν τις ανάγκες τους είναι μέσω της φροντίδας των άλλων. Οι διασώστες τιμωρούνται όταν δεν φροντίζουν άλλους.
Η ιστορία αρχίζει κάπως έτσι: “Αν φροντίζω τους άλλους αρκετά καλά και για όσο χρειάζεται, τότε θα είμαι καλά.” Είναι ο μόνος τρόπος για να νιώσουν την αγάπη. “Δυστυχώς, οι διασώστες ασχολούνται το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους με τα θύματα της ζωής, και δεν έχουν ιδέα για το πώς είναι να είναι εκεί, κάποιος γι ‘αυτούς.
Συνέπειες του Τριγώνου στην ζωή μας
Όταν εμπλεκόμαστε στο τρίγωνο της αποδυνάμωσης δημιουργούνται έντονα αισθήματα δυστυχίας και πόνου, ανεξάρτητα από το ποια είναι η πρωταρχική μας θέση εκκίνησης. Το κόστος είναι τεράστιο και για τους τρεις ρόλους και οδηγεί σε συναισθηματικό, ψυχικό και ακόμη και σωματικό πόνο. Όλες οι προσπάθειες μας για την αποφυγή του πόνου, κατηγορώντας ή ψάχνοντας κάποιον να μας φροντίσει, καταλήγουν στο να δημιουργούν μεγαλύτερο πόνο στο τέλος. Όταν προσπαθούμε να προστατέψουμε τους άλλους (διάσωσης), μειώνουμε τις ικανότητές τους και αυτό δημιουργεί περισσότερο θυμό. Όλοι που εμπλέκονται στην τριγωνική δυναμική καταλήγουν να πληγωθούν και να αποδυναμωθούν σε κάποιο σημείο. Στο τέλος κανείς δεν κερδίζει.
3 Βήματα για να ξεφύγουμε από το Τρίγωνο Δράματος
-Να προσδιορίζουμε τον ρόλο μας:
Για να αλλάξουμε μια κατάσταση, πρέπει πρώτα από όλα να την προσδιορίσουμε. Μπορούμε να ξεφύγουμε από το Τρίγωνο του Δράματος συνειδητοποιώντας την δυσλειτουργική δυναμικής της κατάστασης και στη συνέχεια, να την αλλάξουμε διατηρώντας τον έλεγχο της συμπεριφορά μας.
-Μπορούμε να αναρωτηθούμε με ποιο ρόλο ταυτιζόμαστε περισσότερο:
Είναι φορές που έχουμε την τάση να διαμαρτυρόμαστε ή να νοιώθουμε αβοήθητοι (θύμα); Μήπως συχνά κατηγορούμαι άλλους ανθρώπους (διώκτης); Μήπως είμαστε πάντα ο αξιόπιστος (διασώστης); Ο ρόλος μας μπορεί να μετατοπίζεται σε οποιαδήποτε δεδομένη σχέση και σε οποιαδήποτε θέση, αλλά παρατηρώντας τις προθέσεις μας μπορούμε να αντιλαμβανόμαστε ποιο εύκολα την ενεργοποίηση του τριγώνου.
-Να κάνουμε τα πράγματα διαφορετικά:
Μόλις συνειδητοποιήσουμε ότι εμπλεκόμαστε σε κάποιο ρόλο, μπορούμε να μην κάνουμε τα ίδια πράγματα που κάνουμε πάντα.
Θύματα – Μην μειώνετε την αυτοεκτίμηση σας, αναζητώντας επικύρωση από άλλους ανθρώπους. Αντί αυτού, ενισχύστε τις ικανότητες λήψης αποφάσεων και προσπαθήστε να ενεργήσετε πριν νιώσετε έτοιμοι.
Διασώστες – Δώστε προσοχή σε ότι απομυζεί την ενέργειά σας (δηλαδή, άνθρωποι, ειδικές δραστηριότητες). Για να περιορίσετε την ευχαρίστηση των ανθρώπων , αναπτύξτε σταθερά όρια. Πείτε “όχι” περισσότερο από ότι λέτε “ναι”.
Δράστης – Αντικαταστήστε τις απειλές και τις εκφοβιστικές δηλώσεις. Επικοινωνήστε με τους άλλους τα συναισθήματα σας, την ανησυχία το φόβο και την έλλειψη εμπιστοσύνης.
Συνειδητοποιώντας το τρίγωνο της αποδυνάμωσης, μπορείτε να το αντικαταστήσετε με συμπόνια, ενσυναίσθηση και βεβαιότητα – αυτό που ονομάστηκε Τρίγωνο του Νικητή.
Σχόλια