Από το vice.com / Μαρία Λούκα, Φωτογραφίες: Αλέξανδρος Κατσής / November 11, 2014
Όταν ξεκίνησα αυτό το ρεπορτάζ για τη χρήση αναβολικών ουσιών είχα στο μυαλό μου ένα πολυπλόκαμο και καλά θωρακισμένο δίκτυο διακίνησης με καμουφλαρισμένους dealers που δίνουν ραντεβού υπό συνθήκες άκρας μυστικότητας σε σκοτεινά και απόμερα λημέρια για να διεκπεραιώσουν τις απαγορευμένες συναλλαγές τους, ότι απευθύνονται κυρίως σε μια μικρή κατηγορία επαγγελματιών που ασχολούνται με τον πρωταθλητισμό και ότι γενικά αυτή η διαδικασία αφορά μόνο αυτούς που η καταξίωση τους συναρτάται με μονάδα μέτρησης το χρόνο και συγκεκριμένα τα δευτερόλεπτα σε μια σχέση αντιστρόφως ανάλογη. Ωραία τα χα σκεφτεί... για μια δεκαετία πριν.
Πλέον ο πρωταθλητισμός είναι ίσως η μικρότερη πληθυσμιακή ομάδα που εμπλέκεται με τη ντόπα, όχι όμως επειδή έπιασαν τόπο οι ηθικές επικλήσεις για το Ολυμπιακό ιδεώδες και την ευγενή άμιλλα και το μονίμως 20 βήματα πίσω antidoping control. Δε μειώθηκαν τα ποσοστά χρήσης απαγορευμένων ουσιών στον επαγγελματικό αθλητισμό αλλά αυξήθηκαν δραματικά στο γενικό πληθυσμό και ειδικά στις νεαρές ηλικίες. Είμαστε η γενιά του ναρκισσισμού που υποφέρει από έναν ιδιότυπο ψυχαναγκασμό της εικόνας. Ποτέ άλλοτε οι νόρμες νεότητας, της ομορφιάς, του σώματος , της δύναμης δεν έπαιζαν τόσο σημαντικό ρόλο, ώστε να αναγάγονται σε μια εμμονική καθημερινότητα που επικαθορίζεται από το χτίσιμο της αυτοπεποίθησης στα γυμναστήρια και τα ινστιτούτα αισθητικής... πολλές φορές μετρημένης σε milligram ντόπας.
«Ο πρωταθλητισμός πλέον αποτελεί ένα μικρό μέρος του πληθυσμού που εφαρμόζεται χρήση αναβολικών και ντόπινγκ γενικότερα. Υπάρχουν άλλες ομάδες πληθυσμού που εμφανίζουν μεγαλύτερη συχνότητα λήψης τέτοιων ουσιών. Μιλάμε ακόμα και για ομάδες πληθυσμού που δεν πάει το μυαλό μας και το κάνουν για να βελτιώσουν την επαγγελματική τους απόδοση. Έχουμε υπόψη μας ερευνητικά δεδομένα που δείχνουν ότι εργαζόμενοι στα σώματα ασφαλείας (π.χ. αστυνομικοί), ηθοποιοί και μοντέλα χρησιμοποιούν ουσίες ντόπινγκ για να βελτιώσουν την σωματική τους δύναμη ή την εμφάνιση τους, ώστε να είναι πιο αποτελεσματικοί στην εργασία τους. Στην εφηβεία το φαινόμενο είναι σχετικά περιορισμένο αλλά εκτινάσσεται στην αρχή της ενηλικίωσης.» μου επισημαίνει ο Βασίλης Μπαρκούκης από το Τμήμα Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο.
Ο Βασίλης Μπαρκούκης είναι ο μοναδικός από τους συνομιλητές μου που τοποθετείται επωνύμως γιατί προφανώς η ματιά του στο συγκεκριμένο αντικείμενο είναι ερευνητική. Όσοι όμως είχαν βιωματική σχέση με τα γυμναστήρια και τη χρήση αναβολικών περιφρουρούν την ανωνυμία τους. Υπάρχει, βλέπεις, μια μεγάλη αντίφαση εδώ, ότι ενώ στους χώρους των γυμναστηρίων η χρήση αναβολικών είναι αρκετά διαδεδομένη και απενεχοποιημένη σ' ένα βαθμό, όπως προκύπτει ακόμα και από την ορολογία τους που είναι δανεισμένη από την ιατρική («θεραπεία»), κοινωνικά παραμένει απονομιμοποιημένη σ' ένα πλαίσιο άκαμπτης και ηθελημένης εθελοτυφλίας. Οι θεσμικοί παράγοντες έχουν υπόψη τους το εύρος της χρήσης και της διακίνησης αλλά και την εύκολη πρόσβαση που ισοδυναμεί μ' ένα κλικ στον υπολογιστή ή συχνά με μια ερώτηση στο γυμναστή. Επιμένουν, ωστόσο, να σοκάρονται με δραματοποιημένες αποκαλύψεις και μουσική υπόκρουση χολιγουντιανού θρίλερ κάθε φορά που ένα θλιβερό περιστατικό, όπως το φονικό της Μάνης ραγίζει αιφνίδια την ομερτά.
Ο Ρ. ξεκίνησε από τα 14 τη γυμναστική, στην αρχή με βαράκια στο σπίτι – όπως μου εξιστορεί – και στη συνέχεια στο γυμναστήριο. «Όλοι οι έφηβοι έχουν ανάγκη επίδειξης. Θέλαμε να φτιάξουμε ένα σώμα σαν αυτό που βλέπαμε στην τηλεόραση. Μόνο το σώμα και οι γυναίκες μας ενδιέφεραν. Εγώ είχα φτιάξει ένα καλό σώμα αλλά μου το χάλασε ο στρατός. Ήθελα να το ξαναφτιάξω γρήγορα και να κατέβω σε αγώνες body building. Έκανα χρήση. Ο αδερφός μου ήξερε ήδη τα κατατόπια – αργότερα έπαθε καρκίνο στο θυρεοειδή αλλά δεν ξέρω αν σχετίζεται μ' αυτό. Ειδικά στο body building η χρήση είναι αναγκαστική. Είναι σα να πηγαίνεις σε ολυμπιακούς αγώνες και να μη θέλεις να διακριθείς». Η αλήθεια είναι ότι μια ματιά στους επαγγελματικούς αγώνες της Διεθνούς Ομοσπονδίας Σωματικής Διάπλασης αρκεί για να κατανοήσει κανείς γιατί η χρήση στεροειδών αναβολικών θεωρείται αυτονόητη. Εξάλλου, ο πιο διάσημος bodybuilder στον κόσμο, ο Arnold Schwarzenegger παραδέχτηκε δημοσίως ότι έκανε συστηματική χρήση αναβολικών κατά τη διάρκεια της αθλητικής του καριέρας. Ο Ρ. συνεχίζοντας μου εξηγεί ποίο κατά την άποψη του είναι το βασικό point σ' αυτή την ιστορία: «Το πρόβλημα είναι ότι αν κάτι που παράγει φυσικά ο οργανισμός, το παίρνεις τεχνητά εξασθενεί ο αδένας που το παράγει. Έτσι αν σταματήσεις δεν αποκαθίσταται αμέσως η λειτουργία. Ο χρόνος αποκατάστασης είναι αντίστοιχος με το χρόνο της θεραπείας. Γι' αυτό έχει σημασία όταν μπαίνεις στα αναβολικά να είσαι καλά ενημερωμένος. Εγώ για παράδειγμα όταν βγήκα από τη θεραπεία δεν ήξερα ότι χρειάζονταν αποθεραπεία με αποτέλεσμα να δυσκολευτώ σε διάφορα επίπεδα. Για ένα διάστημα δε μπορούσα να κάνω σεξ. Όταν βγαίνεις παθαίνεις κατάθλιψη γιατί χαλάει η εικόνα του σώματος σου, γι' αυτό συνήθως ξαναμπαίνεις. Είναι πολύ εύκολο να βρεις αναβολικά. Παλιά τα παίρναμε από τα φαρμακεία. Τώρα στα φαρμακεία είναι αρκετά δύσκολο, γιατί γίνονται αυστηροί έλεγχοι στις συνταγογραφήσεις. Πλέον βρίσκεις μέσω ιντερνέτ, που είναι πιο επικίνδυνο όμως γιατί δεν ξέρεις τι είναι, αν πχ είναι γενόσσημο ή αλλιώς ρωτάς έναν γραμμωμένο στο γυμναστήριο σου».
Όντως παλαιότερα τα φαρμακεία ήταν ένας κρίσιμος κόμβος για τη διακίνηση των αναβολικών. Είναι ενδεικτικό ότι το 2005 – στον απόηχο της υπόθεσης Θάνου - Κεντέρη που λάβωσε τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 – ο ΕΟΦ σε μια προσπάθεια εντατικοποίησης των ελέγχων είχε κλείσει από έναν έως τρεις μήνες περίπου 30 φαρμακεία επιβάλλοντας πρόστιμα μέχρι 44.000 ευρώ. Πλέον όμως το καθεστώς συνταγογράφησης έχει αυστηροποιηθεί αρκετά και το κέντρο βάρους έχει μετατοπιστεί στο αχανές και μη ρυθμισμένο πεδίο του Ιντερνετ, όπου ο καθένας μπορεί με μια πιστωτική κάρτα να παραγγείλει οποιαδήποτε αναβολική ουσία. Αυτός είναι ο συνηθέστερος τρόπος προμήθειας αλλά ενέχει μεγάλο ρίσκο, γιατί οι χρήστες εφαρμόζουν αυτοσχέδια προγράμματα και χωρίς καμία ιατρική παρακολούθηση. Ο άλλος τρόπος είναι η προμήθεια μέσω κάποιου dealer. Η επαφή γίνεται συνήθως στο γυμναστήριο και για όσους θωρακίζονται γύρω από το επιχείρημα της «ελεγχόμενης χρήσης» συνοδεύεται από την συνδρομή ενός αθλίατρου και ενός διατροφολόγου. Κι επειδή και τα αναβολικά διαχωρίζονται σε «καλής» και «κακής» ποιότητας ανάλογα με το budget, ένας εξάμηνος «κύκλος» που βασίζεται σε ανδρογόνα στεροειδή και αυξητική ορμόνη «υψηλής ποιότητας» υπολογίζεται ότι κοστίζει περίπου 2500 ευρώ. Συνολικά ο τζίρος απ' αυτό το σκοτεινό κομμάτι της παραοικονομίας έχει εκτιμηθεί από το ΣΔΟΕ ότι προσεγγίζει το ένα δις.
Η άλλη μαρτυρία που έχει στη διάθεση του το VICE προέρχεται από τον «αστραφτερό» κόσμο των media.
ΑΛΛΑΓΗ ΣΕΛΙΔΑΣ
«Το 2003 ξεκίνησα το γυμναστήριο. Τότε είχα αρχίσει ήδη να δουλεύω στα MME. Δε μπορούσα όμως με τίποτα να αυξήσω τη μυϊκή μου μάζα. Έκανα personal training και ρώτησα μια φορά το γυμναστή μου πως κατάφερε να αποκτήσει αυτό το σώμα. Κάπως έτσι έμαθα για τα αναβολικά. Αποφάσισα να κάνω μια θεραπεία γιατί ήμουν 23 ετών και 61 κιλά. Στα εφηβικά μου χρόνια έκανα κολύμβηση. Πήγα λοιπόν και βρήκα τον παλιό μου προπονητή. Εκείνος διαφωνούσε αλλά εγώ ήμουν πολύ αποφασισμένος. Για να μη πέσω σε κανέναν τυχαίο τύπο μου βρήκε έναν άνθρωπο που ασχολούνταν με επαγγελματίες αθλητές και μαζί με έναν αθλίατρο μου έφτιαξαν ένα πρόγραμμα έξι μηνών με αυξητική ορμόνη, τεστοστερόνη και στανοζολόλη. Στην αρχή δυσκολευόμουν στον ύπνο αλλά για να είμαι ειλικρινής έμεινα ικανοποιημένος από τα αποτελέσματα. Μέσα σε έξι μήνες πήγα από τα 61 στα 74 κιλά και μετά έχτισα πάνω σ' αυτά με πρωτεΐνες, αμινοξέα, άντε και κανένα λιποδιαλύτη το καλοκαίρι. Όταν τελείωσε ο κύκλος έκανα αποθεραπεία για να επανέλθουν τα επίπεδα της τεστοστερόνης. Πάλι ζορίστηκα για κανένα μήνα. Είχα μια πτώση, δεν είχα όρεξη να πάω γυμναστήριο κλπ. Το σώμα μου σε μεγάλο βαθμό κατάφερα να το διατηρήσω γιατί είχα πάθει τρέλα, πήγαινα σε διαιτολόγο, μέτραγα θερμίδες και τέτοια. Από τότε ξανάκανα δύο φορές θεραπεία» μου λέει ο Σ. Αφού άκουσα όλη την ιστορία του, τον ρώτησα μονολεκτικά: «Γιατί;»: « Σου είπα δούλευα στα media και έμοιαζα με παιδάκι εμφανισιακά. Ένιωθα ότι δε με έπαιρναν στα σοβαρά. Θεωρούσα ότι η βελτίωση της εικόνας θα με βοηθούσε επαγγελματικά και προσωπικά. Στο life παίζει μεγάλο ρόλο η εικόνα. Ακόμα και τι παπούτσι φοράς παίζει ρόλο» μου απαντάει.
Οι ουσίες που μου ανάφερε ο Σ. είναι ορισμένες απ' αυτές που συμπεριλαμβάνονται στον συνεχώς διευρυνόμενο κατάλογο της WADA (Παγκόσμια Υπηρεσία κατά του Ντοπινγκ). Η τεστοστερόνη και η στανοζολόλη είναι δύο αρκετά διαδεδομένα ανδρογόνα στεροειδή και μεταξύ των ανεπιθύμητων παρενεργειών συγκαταλέγονται η ολιγοσπερμία, ακμή, αλωπεκία και γυναικομαστία. Στον άνδρα τα στεροειδή προκαλούν υποχώρηση ορισμένων χαρακτηριστικών του φύλου. Στη γυναίκα πάλι έχουν ως αποτέλεσμα την εμφάνιση χαρακτηριστικών του ανδρικού φύλου όπως η αυξημένη τριχοφυία, η τραχύτητα στη φωνή και η μεγέθυνση της κλειτορίδας. Επιπλέον προκαλούν ηπατική βλάβη, μειώνουν το επίπεδο της χοληστερόλης και φαίνεται να έχουν τοξικές επιδράσεις στο μυοκάρδιο. Αρνητικές επιπτώσεις στο μυακάρδιο έχει και η χρήση αυξητικής ορμόνης. Επίσης η αυξητική ορμόνη προκαλεί υπέρταση, πόνους σε μύες, οστά και αρθρώσεις και μεγαλακρια (διογκωμένα οστά των άκρων και του προσώπου). Αρκετά διαδεδομένη στους χώρους των γυμναστήριων είναι και η χρήση διεγερτικών, όπως οι αμφεταμίνες και οι εφεδρίνες με βασική τους λειτουργία την αύξηση της εγρήγορσης και την κάλυψη της κόπωσης. Οι ανεπιθύμητες αλλά όχι και τόσο σπάνιες παρενέργειες ξεκινούν από τη ζάλη και την αϋπνία και φτάνουν μέχρι την εξάντληση και τη θερμοπληξία.
Αναρωτιόμουν πως ακριβώς συγκροτείται το κύκλωμα διακίνησης αυτών των τοξικών ουσιών. Ένας άνθρωπος με μεγάλη εμπειρία στα γυμναστήρια μου αποκωδικοποιεί την πυραμιδωτή σχέση που ούτως η άλλως διαπνέει σχεδόν όλα τα συστήματα της παραοικονομίας και του μαύρου χρήματος: «Κοίταξε στην Ελλάδα υπάρχουν 10 άνθρωποι που έχουν την πίτα του εμπορίου και βγάζουν πολλά λεφτά. Φέρνουν μεγάλες ποσότητες, τις διοχετεύουν σε πολλούς ενδιάμεσους εκτός αν υπάρχουν σύλλογοι με πολλά μέλη, οπότε μιλάνε απευθείας με τους προέδρους των συλλόγων. Οι εισαγωγές γίνονται πλέον κυρίως από Κίνα, Ινδία και Ευρώπη. Από την Αμερική είναι αρκετά δύσκολο γιατί είναι πολύ σκληρή η νομοθεσία. Τα φέρνουν κυρίως με φορτηγά και καράβια. Υπάρχουν όμως και αναβολικά από τις εγχώριες φαρμακοβιομηχανίες. Εκεί η πρόσβαση είναι πολύ πιο εύκολη. Έχεις ανθρώπους δικούς σου μέσα. Και μη ξεχνάς ότι η Ελλάδα εξάγει κιόλας μεγάλες ποσότητες αναβολικών. Εγώ είμαι κατά της δαιμονοποίησης των ουσιών. Η κατάχρηση δημιουργεί πρόβλημα. Πολλές φορές με προσέγγιζαν άτομα στο γυμναστήριο που ψάχνονταν και ήξερα να τους κατευθύνω σε δικούς μου ανθρώπους»
Η Ελλάδα είναι διεθνές διαμετακομιστικό κέντρο για τα αναβολικά. Ακόμα κι αν αυτή είναι μια διαπίστωση που βολεύει να αποσιωπούμε, ο διεθνής τύπος ανά τακτά διαστήματα προβαίνειστη συγκεκριμένη υπόμνηση. Το 2003 το Γαλλικό Πρακτορείο μετέδιδε πως εντοπίστηκε σημαντική ποσότητα στεροειδών στη Βενετία με τις κούτες να είναι κρυμμένες επιμελώς σε φορτηγό προερχόμενο από την Ηγουμενίτσα. Το 2007 η Fkankfurter Allgemeine Zeitung δημοσίευσε μεγάλη έρευνα σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα αποτελεί μια από τις οχτώ βασικές χώρες εξαγωγής αναβολικών παγκοσμίως. Από τότε και παρά το γεγονός ότι μεσολάβησε ο θάνατος του επιχειρηματία Νίκου Γιγουρτάκη, τον οποίο δημόσιαο πατέρας του απέδωσε στη χρήση αναβολικών, δε φαίνεται να έχουν αλλάξει και πολλά πράγματα παρά μόνο επί τα χείρω, καθώς η χρήση των αναβολικών κερδίζει έδαφος σε νέους και νέες που προσπαθούν να αντιγράψουν τα ρομποτικά σώματα που ξεπηδάνε από τα εξώφυλλα life περιοδικών. Ένας λόγος που η Ελλάδα παραμένει παράδεισος για τη διακίνηση αναβολικών και το χορό του μαύρου χρήματος είναι η ήπια νομοθεσία, αφού το λαθρεμπόριο αναβολικών διώκεται ως πλημμέλημα με τον αθλητικό νόμο «Περί καταπολέμησης ντόπινγκ» και οι ποινές δεν ξεπερνούν τα 2 έτη. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Χρήστος Τζέκος καταδικάστηκε σε 33 μήνες με ανασταλτικό χαρακτήρα για ψευδορκία, ψευδή αναφορά στις Αρχές και παράβαση του νόμου περί απαγορευμένων ουσιών. Την ίδια στιγμή σε πανευρωπαϊκό επίπεδο τα αναβολικά κατατάσσονται στις ναρκωτικές ουσίες και αποτελούν αδικήματα κακουργηματικού χαρακτήρα. Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι οι Εθνικοί Οργανισμοί Καταπολέμησης του Ντόπινγκ έχουν αρμοδιότητα να ελέγχουν μόνο αθλητές με δελτίο αθλητικής ταυτότητας και όχι γενικά κόσμο που προπονείται στα γυμναστήρια. Στην πραγματικότητα η Αστυνομία ή το ΣΔΟΕ κάνουν εφόδους στα γυμναστήρια μόνο αν υπάρχει συγκεκριμένη καταγγελία.
Η ανεπάρκεια του θεσμικού πλαισίου είναι ένα ζήτημα , με δεδομένο όμως ότι πλέον οι επιστήμονες συμφωνούν ότι δεν αρκεί η κατασταλτική – ποινική αντιμετώπιση του φαινομένου αλλά απαιτούνται ολοκληρωμένες στρατηγικές πρόληψης, το σοβαρότερο ερώτημα είναι γιατί οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας μετατρέπουν τον οργανισμό τους σ' ένα χημικό ισοζύγιο. Ο Βασίλης Μπαρκούκης το αναλύει ως εξής: «Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι η χρήση αναβολικών ουσιών – κυρίως σε νεαρά άτομα από 16 ως 25 ετών – συνδέεται άμεσα με την εικόνα του σώματος και κυρίως την ανάγκη για αυξημένη μυϊκή μάζα. Ακολούθως οι γυναίκες επιλέγουν ουσίες που θα μειώσουν το σωματικό λίπος και θα τονώσουν τους μύες. Είναι αξιοσημείωτο ότι όσο πιο πολύ μυϊκό όγκο αποκτούν, τόσο μεγαλώνει και η ανάγκη τους για περισσότερη ανάπτυξη – το σύνδρομο της σωματικής δυσμορφίας (Body Dysmporhpia) όπου ο αθλούμενος δεν συνειδητοποίει το μυϊκό του εκτόπισμα και προσπαθεί να το αυξήσει ακόμη περισσότερο. Αυτό το σύνδρομο συνδέεται άμεσα με τη σωματική αυτό-εκτίμηση του ατόμου και, ακολούθως, τη χρήση αναβολικών ουσιών. Είναι, συνεπώς, άδικο και ενδεχομένως παράτολμο να κατηγοριοποιήσουμε τους χρήστες αναβολικών ουσιών ως 'ανεγκέφαλους'. Αντίθετα πρέπει να προσεγγίσουμε το φαινόμενο ως μια αναδυόμενη μορφή διαταραχής της εικόνας του σώματος και κατάχρησης ουσιών, έτσι ώστε να μπορέσουμε να κατανοήσουμε καλύτερα αυτό το φαινόμενο και να προλάβουμε τη διάδοσή του ιδιαιτέρως στον νεανικό πληθυσμό.»
Ίσως η πιο ραγδαία αναπτυσσόμενη βιομηχανία διεθνώς στην εποχή μαςείναι αυτή που σχετίζεται με τη διαρκή βελτίωση της εικόνας μας και η υπόσχεση της μοιάζει με εκείνο το σημείο στον ορίζοντα που ποτέ δεν αγγίζεις και ταυτόχρονα ποτέ δεν το χάνεις από το βλέμμα σου. Στο βιβλίο τους «Ντόπινγκ στον αθλητισμό» οι Τσορμπατζούδης, Μπαρκούκης και Λάζουρας τοποθετούν ως έτος ορόσημο το 1994, όπου το Αμερικάνικο Κογκρέσο ψηφίζει έναν νόμο που επιτρέπει την ελεύθερη διαφήμιση και διάθεση των συμπληρωμάτων διατροφής. Η ελεύθερη διακίνηση των συμπληρωμάτων χωρίς αυστηρές προδιαγραφές ελέγχων είχε ως αποτέλεσμα την εκτίναξη των κερδών των εταιρειών που παρασκευάζουν συμπληρώματα και ο τζίρος τους στην Αμερική ξεπερνάει το 20 δις δολάρια ετησίως. Μελέτη που πραγματοποιήθηκε το 2011 σε αθλούμενους σε γυμναστήρια της Αθήνας έδειξε ότι το 41% χρησιμοποιούσε συμπληρώματα διατροφής με τη συντριπτική πλειοψηφία να μη συμβουλεύεται κάποιον γιατρό. Το βασικό πρόβλημα με την ανεξέλεγκτη κυκλοφορία των συμπληρωμάτων διατροφής είναι ότι αρκετές φορές έχει εντοπιστεί πως είναι επιμολυσμένα με απαγορευμένες ουσίες. Μια απλή ανασκόπηση στις ανακλήσεις συμπληρωμάτων διατροφής από τον ΕΟΦ αρκεί για να επιβεβαιώσει κάποιος ότι αναβολικά κυκλοφορούν και με νόμιμο μανδύα. Επιπλέον οι ερευνητές αναδεικνύουν την «υπόθεση της διόδου», λέγοντας ότι η συστηματική χρήση συμπληρωμάτων διατροφής εξοικειώνει το άτομο με την αντίληψη της χρήσης ουσιών για πιο γρήγορα και θεαματικά αποτελέσματα.
Μια ακόμα μανία που έχει καταγραφεί στο εξωτερικό στο μαζικό πληθυσμό και ιδιαίτερα στους νέους είναι αυτή με την υπερβολική εκγύμναση. Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε στη Μεγάλη Βρετανία σε 2800 παιδιά της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης έδειξε ότι το 8,5% είχε εξάρτηση από την άσκηση. Αντίστοιχη έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην Ελβετία σε έφηβους 16 – 20 ετών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ενώ οι έφηβοι αισθάνονταν πιο ευτυχισμένοι αν αθλούνταν σε φυσιολογικά επίπεδα, όταν ξεπερνούσαν τις 2 ώρες καθημερινής γυμναστικής γίνονταν πιο ανήσυχοι και αγχωμένοι.
Όλα αυτά δε σημαίνουν ότι όλα τα γυμναστήρια είναι φυτώρια χρήσης αναβολικών, ούτε ότι κάθε γυμναστής είναι εν δυνάμει διακινητής και κάθε συμπλήρωμα διατροφή αναβαπτισμένη ντόπα. Στις μέρες μας όμως αναπτύσσεται ένα ολόκληρο πλέγμα καταπιεστικών πρακτικών που εμπεριέχει συμπληρώματα διατροφής, καθημερινό κολοχτύπημα στα γυμναστήρια, ζυγαριές που μετράνε μπουκιές, αυστηρές διατροφές, αισθητικές επεμβάσεις και φτάνει μέχρι και τη χρήση αναβολικών στην υπηρεσία του δόγματος της εικόνας. Έτσι μια σειρά από διαδικασίες που είναι συνδεδεμένες με την εκτόνωση, την ευχαρίστηση και την ευεξία, όπως είναι η γυμναστική ή η καλή διατροφή, στις οριακές και κακές τους εκδοχές κινδυνεύουν να εξελιχθούν σε μια επιτελεστική, επαναλαμβανόμενη και ψυχαναγκαστική κανονικότητα για το υποκείμενο που στερείται την απόλαυση και υποθηκεύει ενδεχομένως τη σωματική και ψυχική του υγεία μόνο και μόνο για να πάρει μερικά like παραπάνω στην ανάρτηση μιας φωτογραφίας μ' ένα καλογιαλισμένο και γραμμωμένο σώμα στο facebook.
Σχόλια